تاثیر پسمان‎های گندم و سامانه‎های خاک‎ورزی بر بانک بذر خاک و علف‎های هرز آفتابگردان (Helianthus annus)

با توجه به اهمیت کاهش خاک‎ورزی و کاهش مصرف علف‎کش‎ها در مدیریت پایدار نظام‎های کشاورزی، استفاده از پسمان‎های گیاهی را می‎توان به عنوان جایگزین یا مکملی برای مهار مکانیکی و شیمیایی علف‎های هرز در نظر گرفت. مطالعه حاضر، در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (کوشکک)، در دو سال زراعی 86-85 و 87-86 به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف خاک‎ورزی و پسمان‎های گندم بر بانک بذر خاک و علف‎های هرز آفتابگردان، اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات با فاکتور اصلی خاک‎ورزی، در سه سطح خاک‎ورزی حداقل (1 نوبت قلمی + 2 بار دیسک)، متوسط (2 نوبت قلمی + 2 بار دیسک) و متداول (1 نوبت برگردان‎دار + 2 بار دیسک) و فاکتور فرعی مقدار پسمان، در چهار سطح صفر، 25، 50 و 75 درصد، انجام گرفت. برای پسمان‎های گندم، از رقم مرودشت و در کشت آفتابگردان، از رقم زاریا استفاده شد. بانک بذر در 2 عمق صفر تا 15 و 15 تا 30 سانتی‎متری خاک و در سه زمان قبل، اواسط و پایان فصل رشد، مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان داد که؛ با کاهش خاک‎ورزی و افزایش مقدار پسمان، بانک بذر به ویژه در لایه سطحی خاک افزایش یافت که البته بین خاک‎ورزی متوسط و حداقل که در آنها از گاوآهن برگردان‎دار استفاده نشده بود، تفاوت معنی‎داری دیده نشد. همچنین، بانک بذر در مقادیر پسمان 50 و 75 درصد، تفاوت معنی‎داری نشان نداد. بانک بذر در اواسط و پایان فصل رشد، تفاوت معنی‎داری نداشت و این نشان دهنده اثر بیشتر خاک‎ورزی نسبت به اثر مقادیر پسمان‎های گیاهی بر بانک بذر، بود. تغییرات وزن خشک و تراکم علف‎های هرز در طول فصل رشد، نشان داد که؛ تنها مقادیر بالای پسمان (75 درصد)، می‎تواند اثر معنی‎داری بر کاهش وزن خشک و تراکم علف‎های هرز داشته باشد. در مورد خاک‎ورزی هم، تنها خاک‎ورزی متداول، اثر معنی‎داری بر کاهش وزن خشک و تراکم علف‎های هرز گذاشت. این آزمایش نشان داد که نوع خاک‎ورزی نسبت به مقدار پسمان، نقش موثرتری را در کنترل علف‎های هرز دارد.