ارزیابی مدل های تجربی و شاخص های رقابت در تبه بندی ارقام کلزا(Brassica napus) در رقابت با خردل وحشی(Sinapis arvensis) در استان گلستان

به منظور ارزیابی توانایی رقابتی ارقام کلزا در برابر علف هرز خردل وحشی (sinapis arvensis) در طی سالهای زراعی 1384و 1385 در مزرعه‏ تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، این آزمایش انجام شد. آزمایش‏ها در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار و با آرایش فاکتوریل اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام کلزا (سال اول: زرفام، طلایه، ساریگل، هایولا401، هایولا330، آپشن500 و آرجی‏اس003؛ سال دوم: زرفام، هایولا330، آرجی‏اس003 و آپشن500) و تراکم علف هرز خردل وحشی (سال اول: 0 و 30 بوته در مترمربع؛ سال دوم: 0، 4، 8 و 16 بوته در مترمربع) بودند. نتایج سال اول نشان داد که این ارقام از نظر عملکرد دانه و شاخص های رقابتی با یکدیگر اختلاف معنی‏دار دارند. رقم زرفام توانایی بالایی در تحمل رقابت (درصد47 (awc= و شاخص های رقابتی( 83/ 1= ci2 و 79/1(ci= از خود نشان داد. رقم آپشن500 ضعیف ترین رقم از نظر توانایی تحمل رقابت (awc=4%) و شاخص های رقابتی ( 11/0= ci2 و 09/0(ci= در میان ارقام بود. در سال دوم نتایج نشان داد که ضریب مدل عکس عملکرد رقم زرفام در مقایسه با ارقام دیگر هم در مورد عملکرد دانه و هم عملکرد بیولوژیک کمتر بود و رقم زرفام بالاترین قدرت رقابت بین گونه‏ای را نشان داد. نتایج مربوط به برازش داده‏ها به مدل‏های افت عملکرد نشان داد که درصد افت عملکرد بیولوژیک در میان ارقام مختلف کلزا کمتر از عملکرد دانه بود که نشانه حساسیت بیشتر عملکرد دانه در قیاس با عملکرد بیولوژیک به رقابت است. در مجموع مشخص شد که کمترین و بیشترین افت عملکرد در میان ارقام کلزا در میان تراکم‏های مختلف خردل وحشی به ترتیب مربوط به رقم زرفام و رقم آپشن500 بود. همچنین، مقایسه مدل‏های مختلف تجربی افت عملکرد نشان داد که مدل افت عملکرد سطح برگ نسبی علف هرز با حداکثر ضریب تبیین دارای بیشترین کارایی در پیشگویی کاهش عملکرد کلزا می‏باشد و شاخص رقابت نسبی آن نشان داد که در رقابت خردل وحشی و کلزا، علف هرز رقیب قوی‎تر نسبت به گیاه زراعی بوده است (1 < q).