مطالعه پارامترهای پایداری بر روی ژنوتیپ‌های الیت جو در اقلیم سرد ایران

مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط نقش مهمی را در بررسی ژنوتیپ‏ها ایفا می‏کند زیرا کارایی عملکرد یک ژنوتیپ، نتیجه اثر متقابل بین ژنوتیپ و محیط می‏باشد. بدین منظور تعداد 17 ژنوتیپ جو به همراه سه شاهد (wa 2196-68/ny6005-18,f1//scotia l، bereke-54 و ماکویی) در هفت اقلیم سرد کشور (همدان، میاندوآب، کرج، اراک، ارومیه، جلگه‌رخ و مشهد) در طی دو سال (1388- 1387) و در مناطق اردبیل و تبریز به مدت یک سال (1388) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ساده روی داده‏های هر ایستگاه در هر سال حاکی از وجود تفاوت‏های معنی دار بین ژنوتیپ‏ها بود. تجزیه واریانس مرکب نیز علاوه بر اختلاف بین ژنوتیپ‏ها، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‏دار نشان داد (01/0 p < ). به منظور تعیین پایداری ژنوتیپ‏های مورد مطالعه از پارامترهای مختلف پایداری استفاده شد. بر اساس میانگین عملکرد دانه، ژنوتیپ‏های 9 و 17 کمترین واریانس محیطی و ضریب تغییرات محیطی را دارا بودند و ژنوتیپ‏های 9 و 11 دارای کمترین مقادیر اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، واریانس اثر متقابل پلستد و میانگین واریانس‏های اثر متقابل پلستد و پترسون بودند. براساس روش شاخص مطلوبیت هرناندز ژنوتیپ‌های 9 و 19 با بالاترین مقدار شاخص مطلوبیت به عنوان ژنوتیپ‌های پایدار معرفی شدند. نتایج بیشتر روش‌های تجزیه پایداری ژنوتیپ شماره 9 با میانگین عملکرد 02/6 تن در هکتار را به عنوان ژنوتیپ برتر و پایدار و ژنوتیپ 14 با میانگین عملکرد 28/6 تن در هکتار را برای مناطق مساعد، معرفی نمودند.