تاثیر انواع کودهای آلی و شیمیایی و کاربرد ترکیبی آن‌ها بر ویژگی‌های کمی و کیفی گوجه‌فرنگی

امروزه به‌دلیل اثرات مضر کودهای شیمیایی، تمایل به استفاده از کودهای آلی مورد توجه قرار گرفته است. از این‌رو به‌منظور مقایسه تاثیر کودهای شیمیایی و آلی بر صفات کمی و کیفی گوجه‌فرنگی در شرایط مزرعه، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل بیوچار، ورمی‌کمپوست، کود دامی (گاوی)، کود شیمیایی npk و ترکیبی از کودهای فوق بود. نتایج نشان داد بیشترین میزان صفات طول (5.33 سانتی‌متر چین اول و 7.16 سانتی‌متر در چین دوم)، قطر (5.01 سانتی‌متر چین اول و 5.54 سانتی‌متر چین دوم) و حجم (80.5 سی‌سی چین اول و 131 سی‌سی چین دوم) گوجه‌فرنگی در چین اول در تیمار کود شیمیایی npk به‌دست آمد در حالی‌که در چین دوم بیشترین میزان این صفات در تیمار کود ترکیبی npk + کود دامی بود. همچنین در چین اول و مجموع هر دو چین، بیشترین میزان عملکرد در تیمار کود شیمیایی npk (به‌ترتیب 39.6 و 70.5 تن در هکتار) مشاهده شد در حالی در چین دوم، بیشترین عملکرد در تیمار ترکیبی کود شیمیایی npk + کود دامی (32.8 تن در هکتار) به‌دست آمد. از سوی دیگر، تیمار ترکیبی کود دامی+ ورمی‌کمپوست دارای خصوصیات کیفی شاخص بریکس (6.55 و 7.13 به‌ترتیب در چین اول و دوم)، ویتامین ث (12.9 و 11.4 میلی‌گرم در 100 گرم نمونه به‌ترتیب در چین اول و دوم) و لیکوپن (2.84 و 2.25 میلی‌گرم در 100 گرم نمونه به‌ترتیب در چین اول و دوم) بیشتری نسبت به تیمارهای کود شیمیایی و شاهد بود. به‌طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که در کشت مزرعه‌ای گوجه‌فرنگی با به‌کار بردن ترکیبی از کودهای شیمیایی همراه با کودهای آلی، علاوه‌بر ایجاد عملکرد مطلوب کمی و بهبود خصوصیات کیفی، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای در مصرف کودهای شیمیایی حاصل خواهد شد.

the effect of different organic and chemical fertilizers and their combined application on the quantity and quality characteristics and yield of tomato

introductionlong-term use of chemical fertilizers can cause many adverse effects. in addition, excessive consumption of chemical fertilizers can lead to decreased food safety and low quality of vegetables, such as the accumulation of nitrates in plants. today, using organic fertilizers is an efficient way to achieve sustainable agricultural development. the release rate of nutrients from organic fertilizers is slow and hardly exceeds the absorption capacity of plants compared to chemical fertilizers.materials and methodsto compare the effect of chemical and organic fertilizers on the quantitative and qualitative traits of tomatoes in field conditions, an experiment was conducted in the cropping year of 2020-2021 in a randomized complete blocks design with three replications in the research farm of the faculty of agriculture, ferdowsi university of mashhad, iran. experimental treatments included: 1- biochar (8 t.ha-1), 2- animal manure (30 t.ha-1), 3- vermicompost (25 t.ha-1), 4- npk chemical fertilizer (225 kg.ha-1 urea, 150 kg.ha-1 phosphorus fertilizer and 150 kg.ha-1 potassium sulfate), 5- 50% biochar + 50% animal manure, 6- 50% biochar + vermicompost, 7-50% animal manure + 50% vermicompost, 8- 50% biochar + 50% npk, 9- 50% animal manure + 50% npk, 10- 50% animal manure + 50% npk, 11- 25% biochar + 25% animal manure + 25% vermicompost + 25% npk and 12- control. the harvesting operation was carried out in two cutting. five plants were randomly selected in each plot, and traits such as fruit size, length, and diameter were measured. also, total yield, brix index, vitamin c, and lycopene were measured in both cuttings.results and discussionin the first and second cutting, the highest fruit volume was obtained in the treatment of npk chemical fertilizer (80.5 cm-3) and the combined use of npk chemical + animal manure (131 cm-3), respectively. in the first cutting, the maximum fruit length was reported in the treatment of npk chemical fertilizer (5.61 cm), and the second cutting, in the combined application of npk chemical fertilizer + animal manure (7.16 cm) that compared to the control (4.73 cm) had a longer fruit length of 51%. the largest fruit diameter was observed in the npk chemical fertilizer treatment (5.01 cm), which was 16% more than the control (4.31 cm). on the other hand, in the second cutting, the largest fruit diameter was shown in the combined application of chemical npk + manure (5.54 cm). in the first cutting and the total of both cuttings, the highest yield was observed in the treatment of npk chemical fertilizer (39.6 and 70.5 t.ha-1, respectively), while in the second cutting, the highest yield was obtained in the combined treatment of npk chemical fertilizer + animal manure. (32.8 ton.ha-1). the results showed that using organic fertilizers individually and combinatorial compared to npk chemical fertilizers had more brix index, vitamin c, and lycopene. the highest amount of brix index in first and second cutting (6.55 and 7.13, respectively), vitamin c (12.9 and 11.4 mg.100 g sample-1, respectively), and lycopene (2.48 and 2.25 mg.100 g sample-1, respectively) in the combined treatment of animal manure + vermicompost. since the elements in the chemical fertilizer are released faster than the elements of other fertilizers and are available to the plant, therefore, by increasing the initial growth of the plant and as a result of improving its flowering potential, the total yield increased, in particular in the first cutting, where the superior treatment was the npk chemical fertilizer. further, due to the gradual release of organic fertilizer elements, the combined treatment of chemical and organic fertilizers increased the yield. on the other hand, organic matter plays an important role in soil fertility and performance. the rare elements in organic matter can meet the needs of soil microorganisms, enhance microbial activities, affect soil-microorganism interactions, and indirectly affect crop quality.