ارزیابی ویژگی‌های فتوسنتزی ژنوتیپ‌های نخود کابلی (cicer arietinum l.) در تنش شوری

تنش شوری در بیشتر مواقع بر تولید کمی و کیفیت محصول تاثیر منفی داشته و شناسایی جنبه‌های مختلف آن برای مدیریت کاهش خسارت آن در تولید محصولات زراعی از اهمیت بالایی برخوردار است. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. سطوح شوری 0.5 به‌عنوان شاهد و  dsm-18 در کرت‌های اصلی و 17 ژنوتیپ نخود کابلی در کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که میزان تبخیر و تعرق با اعمال تنش شوری افزایش و تنها در ژنوتیپ‌های mcc65، mcc95 و mcc298 به‌ترتیب 37، 54 و 63 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. تنش شوری میزان فتوسنتز را در ژنوتیپ‌های mcc12، mcc65، mcc72، mcc92، mcc95، mcc679 و mcc776 افزایش یافت. هدایت روزنه‌ای در ژنوتیپ‌های mcc65 و mcc95 با اعمال شوری به‌ترتیب 28 و 8 درصد افزایش یافت. با اعمال تنش شوری، کارایی مصرف آب در ژنوتیپ‌های mcc95، mcc65، mcc92 و mcc298 به‌ترتیب با 3.4 برابر، 67، 14 و 13 درصد افزایش یافت. میزان زیست‌توده با اعمال تنش شوری در تمامی ژنوتیپ‌ها روند کاهشی داشت. در تمامی ژنوتیپ‌ها با اعمال تنش شوری میزان عملکرد دانه کاهش‌ یافت و بیشترین عملکرد دانه در شرایط شور مربوط به ژنوتیپ‌های mcc65، mcc77، mcc92 و mcc95 به‌ترتیب با 142، 148، 167 و 166 گرم در مترمربع بود. به‌طور‌کلی ژنوتیپ‌های mcc65، mcc77، mcc92، mcc95 در شرایط تنش شوری در بیشتر صفات برتری داشته و حتی در برخی صفات توانسته‌اند در شرایط تنش شوری برخلاف روند سایر ژنوتیپ‌ها در جهت تحمل به تنش عمل کنند.

assessment of photosynthetic traits of kabuli-type chickpea genotypes under salinity stress

introductionthe effect of salinity stress on the quantity and quality of crop production highlights the importance of managing and reducing the damage caused by this stress factor in agriculture. increasing soil salinity and decreasing fertility of arable lands is one of the major problems in saline areas. cultivation of salt-tolerant crops which can increase soil fertility could be effective in the sustainable production of these lands. studying photosynthesis and its related factors could provide appropriate physiological views in understanding plant behavior against salinity stress. the present study was conducted to assess the salinity tolerance of chickpea genotypes for cultivation in saline areas.materials and methodsto evaluate the effects of salinity stress on photosynthetic criteria and yield of chickpeas, an experiment was conducted in 2018 at the research farm of the faculty of agriculture, ferdowsi university of mashhad, mashhad, iran. the experiment was arranged as a split plot based on a randomized complete block design with three replications. experimental factors consisted of salinity levels (0.5 and 8 ds.m-1) as the main plot and chickpea genotype (17 kabuli-type genotypes) as the subplot. seeds were provided from the mashhad chickpea collection of the center for plant sciences, ferdowsi university of mashhad, mashhad, iran. seeds were planted on march 11th and complementary irrigation was done in three growth stages of pre-flowering, flowering, and pod-filling. sodium chloride was used to prepare saline solutions and the irrigation water rate was measured by water meter. photosynthetic criteria including photosynthesis rate, evapotranspiration, stomatal conductance, and resistance and concentration of photosynthetic pigments were measured in the 50% flowering stage.results and discussionresults indicated that the lowest and highest reduction in the concentration of chlorophyll a was found in mcc65 (6%) and mcc83 (3.3 times increase), respectively. increasing salinity level increased the concentration of chlorophyll b in mcc65 and mcc139, the ratio of chlorophyll a/b in mcc92, mcc139, and mcc776, carotenoids concentration in mcc77, mcc92, mcc313, and mcc679 and total pigments in mccmcc77, mcc92, mcc298, and mcc679.