انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب کشت زمستانه (انتظاری) چغندرقند (beta vulgaris l.) در منطقه تربت‌جام

کشت زمستانه (انتظاری) چغندرقند در مقایسه با کشت بهاره به دلیل استفاده از نزولات جوی و کارایی بیشتر مصرف آب در مناطق نیمه‌خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی و شناسایی ژنوتیپ‌های مناسب برای کشت زمستانه، 16 ژنوتیپ چغندرقند در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه تربت‌جام در دو سال زراعی 13991398 و 14001399 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مختلف چغندرقند تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد از نظر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای نیتروژن مضره وجود داشت. مقایسه میانگین نشان داد ژنوتیپ sbsi15 دارای بیشترین عملکرد ریشه (60.66 تن در هکتار) بود. همچنین، بیشترین مقادیر قند ناخالص (19.5 درصد)، قند خالص (16.3 درصد) و ضریب استحصال شکر (83.2 درصد) و کمترین میزان پتاسیم (4.2 میلی‌اکی‌والان در 100 گرم وزن ریشه) و قند ملاس (2.7 درصد) در ژنوتیپ f20739 مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین عملکرد قند ناخالص (10.69 تن در هکتار) و عملکرد قند خالص (8.68 تن در هکتار) در ژنوتیپ fdir 19 b 3021 وجود داشت. بررسی همبستگی صفات، بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌دار را بین عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص (**0.99) و بیشترین همبستگی منفی و معنی‌دار را بین ضریب استحصال شکر و درصد قند ملاس (**0.95) نشان داد. همچنین، نمودار بای‌پلات پراکنش ژنوتیپ‌ها بر روی دو عامل اول نشان داد ژنوتیپ‌های sbsi15، svza 2019jd0398، svza 2019jd0402، svza 2019jd0400، svza 2019jd0401، fdir 19 b 3021 و fdir 19 b 4028 از سایر ژنوتیپ‌ها متمایز و به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر از نظر صفات شاخص عملکرد بودند. با توجه به دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای می‌توان ژنوتیپ‌ها را برای صفت عملکرد قند خالص در سه گروه عمده قرار داد. به طورکلی، ژنوتیپ‌های svza 2019jd0401، fdir 19 b 3021 و fdir 19 b 4028 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر دارای بیشترین عملکرد قند خالص و مناسب برای کشت زمستانه در منطقه تربت‌جام معرفی شدند.

Selection of Suitable Sugar Beet Genotypes for Winter Sowing (Pending) in Torbat-e-Jam Region

IntroductionMost areas under spring sugar beet cultivation face severe water restrictions and increasing the area under cultivation of this crop in most of these areas is contrary to the principle of conservation of water and soil resources. The use of new areas for winter sugar beet cultivation should be the area under cultivation of this crop in hot and dry areas. Therefore, winter sowing (pending) of sugar beet with emphasis on the limitations of the country’s water resources has been proposed as a solution.Materials and MethodsIn this study, the quantitative and qualitative yield of 16 sugar beet genotypes in winter planting were studied as a randomized complete block design with four replications in the TorbateJam region in the two cropping years (20202021 and 20212022). The studied genotypes included F20739, F20837, F21083, SBSI5, SBSI15, SVZA 2019JD389, SVZA 2019JD0402, SVZA 2019JD0400, SVZA 2019JD0401, FDIR 19 B 3021, FDIR 19 B 4028, F20591, SBSI6, SBSI16, SBSI7 and SBSI17 are the breeding populations obtained from the gene bank of the Sugar Beet Seed Breeding Research Institute. In this research, traits such as root yield, sugar content, sugar yield, white sugar yield, Na, K, N, alkalinity, molasses sugar, white sugar content, and extraction coefficient of sugar were measured. Data were analyzed using SAS 9.1 software. The analysis of variance on test data and comparison to the middle of the Duncan test was performed at the 5% level. Factor analysis was calculated to identify the main factors using MINITAB software. Cluster analysis of the studied genotypes was obtained after standardizing the data by the Ward method and using Euclidean distance criterion with the help of SPSS software.Results and DiscussionThe results of the combined analysis of variance showed that there was a significant difference between different genotypes of sugar beet at the level of 1% probability for all studied traits except for nitrogen content. The mean comparison showed that the SBSI15 genotype had the highest root yield (60.66 ton.ha). It should be noted that this genotype in terms of yield index traits did not show significantly different from genotypes F20739, SBSI15, SVZA 2019JD389, SVZA 2019JD0402, SVZA 2019JD0400, SVZA 2019JD0401, and FDIR 19 B 4028. Also, the F20739 genotype had the highest amounts of sugar content (19.5%), white sugar content (16.3%) and extraction coefficient of sugar (83.2%) and the lowest amount of potassium (4.24 meq .100 g1 of root weight) and Molasses sugar (2.7%). In addition, the highest sugar yield (10.69 t/ha) and white sugar yield (8.68 t/ha) were in FDIR 19 B 3021 genotype. Investigating the correlation of traits showed the highest positive and significant correlation was between sugar yield and white sugar yield (0.99**) and the highest negative and significant correlation was between extraction coefficient of sugar and molasses sugar (0.95**). Principal factor analysis based on the mean of the traits identified three factors that accounted for a total of 91% of the variability between the data. SBSI15, SVZA 2019JD0398, SVZA 2019JD0402, SVZA 2019JD0400, SVZA 2019JD0401, FDIR 19 B 3021, and FDIR 19 B 4028 genotypes are distinguished different from other genotypes and they were as superior genotypes in terms of yield index traits. The dendrogram generated from the cluster analysis for white sugar yield classified genotypes into three main groups.ConclusionIn general, SVZA 2019JD0401, FDIR 19 B 3021, and FDIR 19 B 4028 genotypes were introduced as superior genotypes with the highest white sugar yield and suitable for winter sowing in Torbate Jam region.