تاثیر تقسیط نیتروژن و تراکم‌های مختلف بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو ژنوتیپ برنج (Oryza Sativa L.)

این پژوهش با هدف بررسی اثر تقسیط نیتروژن و تراکم‌های مختلف بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو ژنوتیپ برنج انجام شد و بدین منظور آزمایشی به‎صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان قائم‌شهر طی سال‌های 93-1392 و 94-1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه سطح تراکم بوته (16، 25 و 33.3 بوته در متر مربع) به‎عنوان عامل اصلی و پنج سطح تقسیط نیتروژن (s1: مصرف کامل (100%) در مرحله ابتدای کاشت یا پایه، s2: 50% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 50% در مرحله ابتدای پنجه‌دهی، s3: 50% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 50% در مرحله ظهور خوشه‌آغازین، s4: 33.33% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 33.33% در مرحله ابتدای پنجه‌دهی + 33.33% در مرحله ظهور خوشه‌آغازین و s5: 33.33% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 33.33% ظهور خوشه‌آغازین + 33.33% در مرحله خوشه­دهی کامل) به‎عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که ارقام هاشمی و کوهسار در سال دوم به‌ترتیب کاهش 9.21 درصدی و افزایش 23.74 درصدی عملکرد دانه را نسبت به سال اول داشتند. همچنین سال دوم نسبت به سال اول کاهش 11.62 درصدی و 30.36 درصدی عملکرد کاه را به‌ترتیب در ارقام هاشمی و کوهسار نشان داد. عملکرد دانه و شاخص برداشت با افزایش تراکم در رقم هاشمی به‌ترتیب افزایش و کاهش یافتند. عملکرد کاه در هر دو رقم با افزایش تراکم افزایش نشان دادند. کمترین عملکرد کاه و بیشترین شاخص برداشت در هر دو رقم، با تقسیط نیتروژن به نسبت مساوی در مراحل ابتدای کاشت، ظهور خوشه‌آغازین و خوشه‌دهی کامل حاصل آمد. اثر متقابل بین عامل‌ها در ارقام مورد مطالعه نشان داد که در هر دو سال زراعی تعداد خوشه در متر مربع با افزایش تراکم افزایش یافت.

Effect of Nitrogen Splitting and Plant Density on Yield and Grain Yield Components of Two Rice Genotypes (Oryza sativa L.)

Introduction: Rice (Oryza sativa L.) is the main staple food for more than half of the world’s population. In 2011, worldwide rice production exceeded 672 million mt. Iran ranked 20th in terms of rice production in the world. Plant spacing has an important role on growth and yield of rice. Optimum plant density ensures the plant to grow properly with their aerial and underground parts by utilizing more solar radiation and soil nutrients. Timing of nitrogen application had a significant role on reducing nitrogen losses, increasing nitrogen use efficiency and avoiding unnecessary vegetative growth.;Materials and Methods: In order to do this research, an experiment was conducted as split plot based on a randomized complete block design with three replications in a research farm located in Qaemshahr during the years 201314 and 201415. The experimental factors included three levels of plant density (16, 25 and 33.3 plants per m2) as the main factor and subfactor was nitrogen splitting in 5 levels (S1: 100% at the beginning of planting, S2: 50% at the beginning of planting + 50% at the beginning of tillering, S3: 50% at the beginning of planting + 50% at the panicle formation, S4: 33.33% at the beginning of planting + 33.33% at the beginning of tillering + 33.33% at the panicle formation and S5: 33.33% at the beginning of planting + 33.33% at the panicle formation + 33.33% at the end of panicle emergence).;Results and Discussion: The results showed that grain yield of Hashemi and Koohsar cultivars in the second year decreased 9.21% and increased 23.74% respectively, than the first year. Also, the second year compared to the first year, showed a decrease of 11.62% and 30.36% of straw yield, respectively, in Hashemi and Koohsar cultivars. Grain yield and harvest index were increased and decreased with increasing density in Hashemi cultivar, respectively. Straw yield in both cultivars increased with increasing density. The lowest straw yield and the highest harvest index were obtained in both cultivars, with nitrogen application in equal proportions at the basic stages, initial cluster and complete clustering. The interaction between the factors in the cultivars showed that in each two years, the number of cluster per square meter increased with increasing plant density.;Conclusions: The results of this study showed that in the studied cultivars, the highest effect of plant density and nitrogen splitting on yield components was related to the number of panicles per square meter, because ultimately increasing the number of plants per unit area and nitrogen splitting equally in the basic stages, beginning tillering and primary cluster emergence resulted in the highest grain yield per hectare by increasing the number of panicles per square meter.