مطالعه اثرات زیست‌محیطی محصولات عمده زراعی استان خراسان رضوی با استفاده از ارزیابی چرخه حیات

تجزیه و تحلیل نظام‌های کشاورزی به منظور بررسی اثرات زیست‌محیطی موجب ارتقاء کیفی مدیریت و توسعه پایدار کشاورزی می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی اثرات زیست‌محیطی نظام‌های عمده تولیدات زراعی در استان خراسان رضوی شامل گندم، ذرت، چغندرقند، کلزا، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، خربزه، هندوانه و خیار با استفاده از ارزیابی چرخه حیات (lca) انجام شد. بدین منظور، میانگین نهاده‌های مصرفی طی سال‌های 95-1385 با استفاده از پرسشنامه و آمارنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی جمع‌آوری و بر اساس روش iso14044، lca در چهار گام شامل مشخص‌سازی اهداف و حوزه عمل، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تاثیر چرخه حیات و تلفیق، نتیجه‌گیری و تفسیر نتایج انجام شد. در این مورد، واحد کارکردی معادل یک تن محصول اقتصادی از هر گیاه در نظر گرفته شد. گروه‌های تاثیر مورد مطالعه شامل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و سرشارسازی بود. در آخرین مرحله، شاخص بوم‌شناخت (ecox) محاسبه شد. برای سنجش قابلیت روایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ 82%=α نشان‌دهنده قابلیت اعتماد بالای پرسشنامه بوده است. بیشترین سهم انتشار گازهای گلخانه‌ای در گروه تاثیر گرمایش جهانی مربوط به دی اکسید کربن بود. بیشترین و کمترین پتانسیل گرمایش جهانی به‌ترتیب برای کلزا (1342.01 واحد معادل کیلوگرم co2 به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی) و چغندرقند (27.25 واحد معادل کیلوگرم co2 به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی) به‌دست آمد. بیشترین پتانسیل سرشارسازی نظام‌های آبی مربوط به کلزا با 0.59 واحد معادل کیلوگرم po4 به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی بود و کمترین میزان برای چغندرقند با 0.01 واحد معادل کیلوگرم po4 به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی حاصل شد. بیشترین مجموع شاخص بوم‌شناخت مربوط به کلزا با 0.67 ecox به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی بود و کمترین میزان برای چغندرقند با 0.01 ecox به‌ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی حاصل شد. مجموع شاخص بوم‌شناخت در نظام تولید کلزا در مقایسه با نظام‌های تولید گندم، ذرت، هندوانه، خیار، خربزه، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی به‌ترتیب برابر با 38، 46، 49، 59، 77، 80 و 94 درصد بالاتر به‌دست آمد بیشترین سهم در مقایسه گروه‌ای تاثیر مربوط به سرشارسازی آبی (با میانگین 56 درصد) بود. بر این اساس، به منظور کاهش اثرات زیست‌محیطی نظام‌های تولید توصیه می‌شود از مدیریت پایدار حاصلخیزی خاک، جایگزینی نهاده‌های شیمیایی، افزایش کارایی مصرف نهاده‌ها، خاکورزی کاهش یافته، تناوب زراعی، کشت مخلوط با گیاهان تثبیت‌کننده نیتروژن و انتخاب گیاهان با هزینه‌های زیست‌محیطی کمتر در الگوی کاشت بهره‌گیری شود.

Evaluation of environmental impacts of important field crops by Life Cycle Assessment (LCA) in Khorasane Razavi Province

<strong >Introduction </strong > Agriculture is responsible for food production and consequently food security in one hand but on the other hand is the cause of many environmental externalities. Synthetic chemicals and other environmental pollutants have increased these externalities in the form of soil acidification and salinization, emission of greenhouse gases, nitrogen leaching to ground water, and eutrophication. Many attempts have been made to evaluate the impacts of such phenomenon on the surrounding environment of which ‘Life Cycle Assessment (LCA)’ (‘cradletograve’) is the most comprehensive one. Due to increasing use of chemical inputs in agriculture in Khorasane Razavi province and its consequent environmental effects, LCA seems to be an appropriate tool to quantify such impacts. The objective of this study was to assess the environmental impacts of important field crops production in Khorasane Razavi Province by LCA. <strong >Materials and Methods </strong > This study was conducted to assess the environmental impact of production of important crops such as wheat, corn, sugar beet, canola, tomato, potato, melon, water melon and cucumber in Khorasane Razavi Province. In order to evaluate the relevant environmental effects, LCA methodology in compliance with ISO14044 was used and two factors concerned to resource consumption and contaminants emissions were computed. In this regard, four phases, which are goal and scope definition, inventory analysis, impact assessment, and interpretation, were designed to assess life cycle index. To make the various inputs and outputs comparable, it was necessary to relate these data to a common functional unit, which represent the main function of the system. Therefore, all resource consumption and emissions was related to one ton of economical yield. Three main categories as impacts on environment including global warming, acidification, and eutrophication (terrestrial and aquatic) were defined. To compare the indicators, they were normalized. For the normalization, the indicator results per functional unit were related to the respective indicator results for defined reference area. Finally, an index called environmental index (EcoX) was calculated. Cronbach 's alpha was used for assessing the reliability of questionnaire. <strong >Results and Discussion </strong > The results showed that the largest share of greenhouse gas emissions in global warming category was related to CO2. The highest and the lowest global warming potential per functional unit were found for canola (1342.01 kg CO2 equivalents/ one ton of economical yield) and sugar beet (27.25 kg CO2 equivalents/ one ton of economical yield), respectively. The maximum and minimum aquatic eutrophication potential per functional unit were calculated for canola (0.59 kg PO4 equivalents/ one ton of economical yield) and sugar beet (0.01 kg PO4 equivalents/ one ton of economical yield) with, respectively. The highest and lowest EcoX were computed for canola with 0.67 Ecox/ one ton of economical yield) and sugar beet (0.01 EcoX/ one ton of economical yield), respectively.. <strong >Conclusions </strong > The results revealed that, agricultural production systems with high levels of economical yield do not always contradict with environmental safety. In other word, high yield in agriculture and environmental stewardship is not divergent. Therefore, one of the appropriate approaches to decline the environmental impact of agricultural production is to achieve higher yield per unit of area by increasing resource use efficiency. In order to reduce environmental effect and obtain an environmental friendly for production systems in Khorasane Razavi province, different ecological approaches could be proposed such as nitrogen application on the basis of crops demands to provide utmost uptake and consequently decline nutrients leaching, decrease acidification and eutrophication impacts, and decrease global warming potential.