نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان ‏

عدالت یکی از اهداف مهم قانون اساسی است و «قوانین» نقش محوری در راستای تحقق عدالت ایفا می‌کنند. بر این مبنا، شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان به‌عنوان نهادهای پاسدار قانون اساسی، نقش مهمی در تحقق آرمآن‌های اصلی و اصول بنیادین قانون اساسی ایفا می‌کنند و در مقام تطبیق قوانین عادی با قانون اساسی گاه حتی فراتر از هنجار برتر خود، با نظارت بر «عادلانه بودن» به‌عنوان ویژگی کیفی قوانین، مترصد تحقق عدالت هستند. نگارنده در این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی‌ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و بررسی رویه‌های عملی شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی فدرال به این سوال اصلی پاسخ دهد که اساساً معیارها و نحوۀ نظارت شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان بر عادلانه بودن قوانین چگونه است؟ برآیند این پژوهش آن است که هم شورای نگهبان و هم دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان در نظارت‌های کیفی بعضاً از کارویژه‌های سنتی خود که همان تطبیق قوانین عادی با قانون اساسی (و شرع در مورد ایران) است، فاصله گرفته و دایرۀ نظارت‌های خود را توسعه داده‌اند. به‌نظر می‌رسد که این‌گونه توسعۀ صلاحیت‌های نهاد پاسدار قانون اساسی، برگرفته از روح حاکم بر قانون اساسی در تحقق هدف عدالت است.

the role of the constitutional court in monitoring the justly of laws analytical and comparative analysis of iranian and german laws

justice is one of the important goals of the constitution and laws play a central role in the realization of justice. based on this, iran’s guardian council and germany’s federal constitutional court, as institutions that protect the constitution, play an important role in realizing the main goals and fundamental principles of the constitution, and in the position of adapting normal laws to the constitution, sometimes even beyond their superior norm. by monitoring being justly as a quality feature of laws, they monitor the realization of justice. this article tries to answer the main question with a descriptive-analytical method and by using library resources and examining the practical procedures of the guardian council and the federal constitutional court, that basically, the criteria and the way of monitoring the fairness of the guardian council of iran and the federal constitutional court of germany what are the rules? the result of this research is that both the guardian council and the federal constitutional court of germany have sometimes distanced themselves from their traditional tasks, which is the adaptation of normal laws to the constitution (and sharia in the case of iran), in quality supervision, and have expanded their scope of supervision. it seems that this kind of development of the competences of the body guarding the constitution originates from the spirit governing the constitution in realizing the goal of justice.