بررسی تطبیقی اصل تعداد محدود در حقوق مالکیت فکری

در مالکیت بر اموال فیزیکی علاقه‌های حقوقی که اشخاص می‌توانند نسبت به اموال داشته باشند و نیز روش‌های انتقال آن، تعداد محدود و قالب‌های مشخصی دارد. این موضوع که از آن با عنوان اصل تعداد محدود (numerus clausus principle) یاد می‌شود در هر دو نظام حقوقی نوشته و کامن‌لا پذیرفته‌شده است. در حقوق ایران نیز بدون اینکه اصلی تحت این عنوان تصریح شده باشد، ماهیت آن مورد پذیرش قرار گرفته است. با توجه به اینکه در دهه‌ها‌ی اخیر مالکیت‌گرایی در حقوق مالکیت فکری تحولی چشمگیر داشته، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا در این حوزه نیز مانند مالکیت بر اموال فیزیکی، اصل تعداد محدود اعمال می‌شود یا خیر؟ به‌منظور پاسخ به این پرسش، اصل تعداد محدود و مبانی توجیهی آن، ضرورت و نحوۀ اعمال آن در حوزۀ حقوق مالکیت فکری با روشی توصیفی- تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای بررسی گردید و این نتیجه به‌دست آمد که اصل یادشده به‌طور یکنواخت در حوزۀ حقوق مالکیت فکری اعمال نمی‌شود و استانداردسازی علاقه‌های حقوق مالکیت فکری تا نقطه‌ای مفید خواهد بود که بین هزینه‌های ناشی از محدود کردن مالکان اموال فکری در ایجاد علاقه‌های مالکیتی جدید و منافع ناشی از اعمال اصل تعداد محدود تعادل برقرار باشد.

comparative study of the principle of numerus clausus in the intellectual property rights

in the property of the physical assets, the legal interests that individuals can have in relation to assets, as well as its methods of conveyance are in limited numbers and specified molds. the issue, referred to as the principle of the numerus clausus, has been accepted in both civil law and common law systems. in our country, without mentioned principal under this title, its nature has been accepted. in recent decades, propertization is one of the impressive developments in the field of intellectual property rights and the question is whether, in this area, such as the property of physical assets, the principle of numerus clausus is applied or not? therefore, in this research, while explaining the principle of numerus clausus and its justification, the necessity and method of its application in the field of intellectual property rights were investigated by descriptive-analytical method based on library studies and determined that the principle is not uniformly applied in the field of intellectual property rights and the standardization of intellectual property rights interests will be useful to the extent that there is a balance between the costs of restricting intellectual property owners in creating new property interests and the benefits of applying the numerus clausus.