نقش نهاد ناظر در مواجهه با بزهکاری در بازار اوراق بهادار؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و امریکا

یکی از اصول حاکم بر بازارهای اوراق بهادار، اصل نظارت نهادی و سازماندهی‏ شده است که در حقوق ایران از طریق «سازمان بورس و اوراق بهادار» و در حقوق امریکا از طریق «کمیسیون بورس و اوراق بهادار» صورت می‏ گیرد. نظارت کامل و جامع بر بازارهای اوراق بهادار زمانی محقق می‏‏ شود که حدود صلاحیت و حوزه اختیارات نهاد ناظر در پیشگیری و مقابله با جرایم و تخلفات ارتکابی در بازار سرمایه- چه از نظر مقررات‏ گذاری و چه از نظر عملیاتی- تعیین گردد. در حقوق امریکا با اندک تسامح می ‏توان بر آن بود که صلاحیت قضایی مقامات دادستانی در انجام تحقیقات و کسب ادله به کمیسیون بورس و اوراق بهادار نیز تفویض شده است؛ همان‏طور که در حقوق ایران با اندکی مسامحه می ‏توان بر آن بود که قانون‏گذار برای سازمان بورس در مواجهه با جرایم ارتکابی در بازار سرمایه، هم نقش «شاکی» و هم «ضابط دادگستری» را درنظر گرفته است. با این حال، اعمال هریک از نقش ‏های یادشده در هر دو نظام حقوقی به لحاظ تقنینی با ابهامات، و به لحاظ اجرایی با اشکالاتی مواجه است. نگارندگان مقاله حاضر در نظر دارند با روش توصیفی‏ تحلیلی و مطالعه کتابخانه ‏ای از طریق بررسی تطبیقی دو نظام حقوقی پیش‏گفته، جایگاه و حدود اختیارات نهاد ناظر را در برابر شناسایی، پیگیری و اثبات جرایم و تخلفات ارتکابی در بازار اوراق بهادار تبیین نمایند.

the role of the regulator in dealing with delinquency of securities market; a comparative study of iran & united states

one of the principles governing the securities markets is the principle of institutional and organized supervision, which in iranian law is done through the securities and exchange organization and in american law, through the securities and exchange commission. full and comprehensive supervision of securities markets is achieved when the scope of competence and authority of the regulatory body to prevent and deal with crimes and violations committed in the capital market, both in terms of regulation and operation. in american law, with a little carelessness, it can be argued that the jurisdiction of prosecutors to conduct investigations and obtain evidence has also been conferred on the securities and exchange commission; as in iranian law, with a little carelessness, it can be argued that the legislature has considered the role of plaintiff and officer of justice for the stock exchange organization in the face of crimes committed in the capital market. however, the application of each of these maps in each of the two legal systems is legally ambiguous and administratively flawed. the present article intends to explain the position and limits of authority of the regulatory body against the identification, follow-up and proof of crimes and violations of the securities market through a descriptive-analytical method and a library study through a comparative study of the two aforementioned legal systems.