مطالعۀ تطبیقی ضابطه‌های تشخیص عیب خودرو در حقوق ایران، انگلیس و امریکا

زمانی که خودروی فروخته‌شده معیوب باشد و به مصرف‌کننده یا ثالث آسیب برساند، تولیدکننده به‌عنوان عرضه‌کنندۀ خودرو مسئول شناخته می‌شود. مسئولیت مدنی عرضه‌کنندۀ خودروی معیوب از موضوعات مهمی است که بررسی آن از لحاظ نظری و عملی حائز اهمیت است. ازجمله پرسش‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که آیا هر کاستی یا زیادتی را می‌توان عیب شمرد؟ برای تشخیص عیب خودرو چه ضابطه‌هایی وجود دارد؟ آیا تعریف بند «ز» مادۀ 2 آیین‌نامۀ اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو، جامع است؟ با بررسی موضوع خواهیم دید که هر کاستی یا زیادتی عیب نیست. ضابطه‌های تشخیص عیب در حقوق ایران شامل دو معیار شخصی و عرفی می‌شود. معیار شخصی نمی‌تواند جامع باشد و تشخیص عیب را دشوار می‌‌سازد. معیار عرفی نیز می‌تواند مشتمل بر دو معنای عرف محل یا انتظارات انسان عرفی باشد. اگر عرف محل را ملاک قرار دهیم موجب تبعیض می‌شود، چون ممکن است عرف یک محل آن نقص را عیب بداند و عرف محلّ دیگر آن را عیب نداند. اما همچنان ‌که در حقوق انگلیس برگزیده شده است، به‌نظر می‌رسد معیار انتظارات انسان متعارف می‌تواند کامل‌تر باشد؛ البته با این شرط که با معیار ریسک سودمندی ترکیب شود، زیرا رفتار انسان عرفی در همۀ مکان‌ها و زمان‌ها واحد بوده، احتمال تبعیض در آن کمتر است. تعریف بند «ز» مادۀ 2 آیین‌نامۀ اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو هم جامع نیست.

A comparative study of car defect detection criteria in Iranian, British and American law

The manufacturer of a defective sold car, as its supplier, is responsible for any loss to the consumer or the third party. The supplier’s civil liability is an important issue to consider theoretically and practically. There are many questions in this regard, such as: Can any deficiency or excess be considered as a defect? What are the standards for recognition of the defects in a car? Is the definition of the paragraph &g& of Article 2 of the car Consumer Protection Act Regulation comprehensive? Through studying the issue, we will find that any deficiency or excess is not considered as a defect. The criteria for recognition of a defect include both personal and customary criteria in the Iranian Law. The personal criteria cannot be comprehensive. Therefore, it is difficult to recognize the defect. On the other hand, customary criteria can be also included the two meanings: local custom and customary person’s expectations. Since a deficiency may be considered as a defect in a local custom, but not in another, considering the local custom as the criteria leads to the discrimination; however, the customary person’s expectations criteria, as elected by the UK Law, seems to be 1 more comprehensive, provided that it combines with the riskutility criteria. As a customary person’s behaviors are stable in every place and time, it leads to the discrimination, with less probability. Accordingly, the definition of paragraph 1, &g& of Article 2 of the car Consumer Protection Act Regulation is not comprehensive.