مطالعۀ تطبیقی مسئولیت مدنی پزشک در برابر اشخاص غیربیمار در حقوق ایران و امریکا

مشروعیت اقدامات درمانی، مشروط به رضایت آگاهانۀ بیمار است و در راستای تامین اخذ رضایت آگاهانه از بیمار، حقوق پزشکی «تعهد اطلاع‌رسانی» را در زمرۀ تکالیف پزشک به‌رسمیت شناخته است. این تکلیف صرفاً منحصر به ارائۀ اطلاعات به شخص بیمار نیست، بلکه علی‌رغم اصل رازداری در حقوق پزشکی، در بسیاری از سیستم‌های حقوقی این امر پذیرفته شده است که پزشک در راستای حفاظت از اشخاص غیربیمار که از ناحیۀ بیمار در معرض خطر هستند، باید هشدارهای لازم را به خود بیمار یا به اشخاص در معرض خطر ارائه دهد؛ درغیر این صورت، پزشک بابت خساراتی که به اشخاص غیربیمار وارد می‌شود، مسئول خواهد بود. با توجه به اینکه مسئولیت پزشک در برابر افراد غیربیمار، نخستین بار در حقوق امریکا مطرح شده و از طرفی قوانین و رویۀ قضایی ما در این زمینه دچار خلا حقوقی است، در مقالۀ حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی به بررسی تطبیقی شرایط ایجاد این‌گونه مسئولیت در حقوق امریکا و ایران پرداخته می‌شود تا ابعاد مختلف آن روشن گردد و پیشنهادهایی متناسب با نظام حقوقی ایران ارائه شود. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که حقوق امریکا و ایران در زمینۀ مسئولیت پزشک در برابر اشخاص غیربیمار دارای مبانی مشترک است و می‌توان برای تنظیم قواعد و شرایط مسئولیت یادشده از نظام حقوقی امریکا که پیشرو در این زمینه است، بهره برد.

A Comparative Study of Physicians Civil Liability to Non-Patients in Iran and U.S.A.

The legitimacy of medical treatment depends on the patient’s informed consent. Medical law, therefore, recognizes the &obligation of information& as one of physician duties. This duty is not limited to informing the patient. Rather, despite the principle of confidentiality in medical law, in many legal systems, it is accepted that the physician in order to protect nonpatient must give necessary warnings to the patient or to the exposed person at risk from the patient. Otherwise the physician will be responsible for any damage to nonpatient. Considering that this liability been raised for the first time in American law, and on the other hand, considering that Iranian law and jurisprudence have not addressed this issue; This article, based on descriptiveanalytical method, comparatively studies the conditions of such liability in US and Iranian law, in order to clarify its various dimensions and to provide suggestions for Iranian legal system. The present article shows that US and Iranian law on the liability of physicians to nonpatients have common principles and the American legal system, which is a leader in this field, can be used to regulate the conditions of this liability in Iran.