قاعدۀ ارائۀ سند حمل و حق مطالبۀ تحویل کالا در بارنامه و اسناد مشابه؛ مطالعۀ تطبیقی کامن‌لا، حقوق انگلستان و ایران

یکی از قواعد مرسوم حاکم بر مطالبه و تحویل کالای حمل‌شده از طریق دریا، قاعدۀ ارائۀ سند حمل است؛ به این معنا که تحویل کالا از سوی متصدی حمل صرفاً در قبال ارائۀ سند حمل از سوی مطالبه‌کنندۀ دریافت کالا صورت پذیرد. مبنای تاسیس این قاعده جلوگیری از تضییع حق صاحب واقعی کالا، حصول اطمینان از اجرای مورد قرارداد و نیز محافظت از متصدی حمل در برابر مسئولیت‌های پیش‌بینی نشده است. مقررات کامن‌لا و قوانین حمل و نقل دریایی انگلستان بسته به نوع سند صادر‌شده رویکرد متفاوتی به موارد یادشده دارند. در قانون دریایی ایران به قاعدۀ ارائه به‌صراحت اشاره نشده است و در مقایسه با دو نظام دیگر، دایرۀ شمول محدودتری دارد. همچنین برخلاف نظام‌های پیش‌گفته، رویکرد کلی قانون دریایی ایران نسبت به حق تحویل کالا دارای ابهام است. بنابراین، در این نوشتار تلاش شده است با روش توصیفی تحلیلی از طریق بررسی مقررات داخلی ایران، انگلیس و قواعد کامن‌لا، علاوه بر تشریح و تفصیل لزوم یا عدم لزوم اعمال این قاعده و بررسی استثناهای وارده بر آن در حمل و نقل دریایی کالا، وضعیت و ماهیت این قاعده در حقوق دریایی ایران تبیین شده، پیشنهادهایی در راستای رفع ابهامات و ایرادات موجود ارائه گردد.

Presentation Rule and Right to Claim Delivery of Goods under Bills of Lading and Similar Documents; A Comparative Study between Common Law, English Law and Iranian Law

Presentation rule is one of the general rules governing claim and delivery of the goods carried by sea. It means that the carrier shall deliver the goods solely against presentation of a transport document by the cargo claimant. The basis of presentation rule is to prevent deprivation of actual cargoowner’s rights and to ensure the performance of contract as well as carrier’s immunity from unpredicted liabilities. The central analytical idea of this study is to describe in detail the necessity or nonnecessity of application of presentation rule and its exemptions to carriage of goods by sea. Due to their different approaches to the subject matter depending on the type of transport document in question, the rules of Common law as well as English statutory provisions on carriage of goods by sea are examined. Presentation rule is not explicitly mentioned in Iran Maritime Code which is limited in scope comparing to the two other body of rules. Also, contrary to Common law and English law, the Maritime Code of Iran is relatively ambiguous towards the right to claim delivery of goods.