بررسی تاسیس bailment در نظام کامن‌لا و مطالعۀ تطبیقی با حقوق ایران

بیلمنت ((bailment تاسیس خاصی در نظام کامن‌لا است که دربارۀ جایگاه، حدود، احکام و آثار آن اختلاف نظر نسبتاً زیادی میان حقوق‌دانان وجود دارد. گسترۀ بیلمنت به حدی وسیع شده که انتقادات برخی حقوق‌دانان کامن‌لا را برانگیخته است. نتیجۀ این گستردگی، ابهام در دایرۀ شمول آن است. اما رویۀ قضایی این تاسیس را پذیرفته است و به‌عنوان یکی از منابع تعهد در کنار قرارداد و ضمان قهری از آن نام می‌برد. آنچه سبب انتقاد از این تاسیس شده، شمردن آن به‌عنوان یکی از منابع تعهد بوده که نتیجۀ آن، اختلاط و اختلاف در مصادیق هریک از منابع تعهد است. مقایسۀ این تاسیس با نهادهای مشابه در حقوق اسلامی و حقوق ایران، شباهت‌هایی را میان بیلمنت با نهاد ید امانی نشان می‌دهد. عمدۀ این شباهت را می‌توان در مصادیق این دو مشاهده کرد، اما تفاوت‌های زیادی به‌خصوص در آثار دارند. اما متاسفانه در فرهنگ‌های لغت و در برخی آثار ترجمه، معادل امانت و یا ودیعه برای آن به‌کار رفته است که سبب اشتباه در برداشت از این مفهوم می‌شود. در حقوق اسلامی ید امانی نه به‌عنوان منبع تعهد، بلکه وصفی عارض بر تصرفات صاحب ید است که گاه مجازاً وصف قرارداد می‌شود.