تبیین اصول و قواعد دادرسی تجاری و ارزیابی کارایی آن از منظر تحلیل اقتصادی حقوق

ویژگی‌ها و ضروریات حاکم بر حقوق تجارت وضع اصول و قواعد خاصی را در حوزۀ حقوق تضمین‌‌کننده برای‌ تحقق کارایی دادرسی ایجاب می‌نماید. در این میان، دسته‌ای از این اصول و قواعد، ناظر به لزوم رسیدگی ساده و سریع به اختلافات تجاری است که نتیجۀ آن افزایش هزینه‌های خطا در تصمیم‌گیری خواهد بود. دادرسی سریع و ساده، نظام اجرای موقت آرا، مرور زمان کوتاه در دعاوی تجاری و همچنین منع اعطای مهلت عادله و ممنوعیت تقسیط دین تجاری، ازجمله قواعد ناظر به این دسته است. دسته‌ای دیگر از اصول و قواعد بر رسیدگی تخصصی با رعایت اصل آزادی ادله تاکید نموده، که باوجود کاهش هزینۀ خطا، متضمن رسیدگی پر‌هزینه‌تر و با تاخیر بیشتر است. برای رفع ناکارآمدی احتمالی ناشی از به‌کارگیری این اصول و قواعد، تحلیل اقتصادی حقوق، ایجاد نوعی تبادل الزامی میان هزینه‌های رسیدگی و هزینه‌های خطا را پیشنهاد می‌نماید. بر این‌ اساس، برای رسیدگی به دعاوی تجاری که مستند آن تحت شمول قاعدۀ اصالت‌بخشی به ظهور می‌باشد، اولویت در دادرسی سریع و ساده بوده، در سایر دعاوی تجاری که اصل آزادی ادله و رسیدگی تخصصی از اولویت برخوردار است، استفاده از روش‌های خاص مانند منفعت پیش از حکم، ای.دی.آر، پیشنهاد حکم، و تودیع درخواست سازش برای افزایش سرعت دادرسی لازم و ضروری می‌باشد.