دادگاه صالح در حل و فصل اختلافات ناشی از تعهدات غیرقراردادی در حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا

در اتحادیۀ اروپا با وجود وضع مقررۀ رم 2 ناظر بر تعهدات غیرقراردادی، نسبت به تعیین دادگاه صالح در این نوع دعاوی سکوت شده است. اما مقررۀ بروکسل 1 در کنار صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده، دادگاه محل وقوع حادثه، دادگاه محل اقامت بیمه‌گذار، و دادگاه محل اقامت مصرف‌کننده را نیز صالح برای رسیدگی می‌داند. در حقوق ایران این پرسش‌ مطرح می‌‌شود که در تعهدات غیرقراردادی در مواردی که خوانده اقامتگاه، محل سکونت و یا مال غیرمنقول در ایران ندارد، آیا تنها دادگاه محل اقامت خواهان دارای صلاحیت رسیدگی به دعوی خواهد بود، یا دادگاه محل بروز خسارت و یا دادگاه محل وقوع حادثه هم به‌عنوان دادگاه‌های دیگر دارای صلاحیت برای رسیدگی‌اند. در این مقاله به بررسی معیارهای تعیین صلاحیت دادگاه در حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا دربارۀ تعهدات غیرقراردادی خواهیم پرداخت تا ناکارآمدی مادۀ 11 قانون آیین دادرسی مدنی و مادۀ 971 قانون مدنی را در رسیدگی به دعاوی موضوع پرسش‌های پیش‌گفته ارائه ‌نماییم.

Competent Court for the Settlement of Disputes Arising from NonContractual Obligations in the Iranian and European Law

In noncontractual obligations, it is doubtful whether or not an Iranian court which is located at the plaintiff’s domicile is competent to proceed with the defendant having no domicile, residence or immovable property in Iran. In particular, this is the case when the event has not been occurred in Iran. In the European Union, upon enacting a regulation referred to as Rome II, the applicable law to noncontractual obligations has been specified. However this regulation is silent on the determination of the competent court. The Brussels I Convention, along with the jurisdiction of defendant’s domicile venue, considers the following venues eligible: the accident venue, the insurer’s domicile venue and the consumer’s domicile venue. In the Iranian law, the question arises as to whether in cases that the defendant has no domicile, residence and/or immovable property, the court of the plaintiff’s domicile will be competent to consider the case or the court of the place of occurring loss and/ or the court of the place of accident will also be competent. This article reviews the criteria for determining the competent court from the perspective of private international law relating to noncontractual obligations in the Iranian and European law. Finally, we discuss the ineffectiveness of Article 11 of the Civil Procedure Code and Article 971 of the Civil Code in addressing the cases related to the recent question.