دستور دادرسی گروهی در حقوق انگلیس: با نگاهی به حقوق آمریکا و ایران

پیش‌بینی حق ماهوی برای افراد، بدون تعبیۀ سازوکارهای شکلی مناسب برای تضمین آن، نتیجه چندان مطلوبی در پی نخواهد داشت، زیرا گاه به علت کم‌ارزش بودن خواسته، دادخواهی انفرادی بر پایۀ معیار سود هزینه به‌صرفه نیست. افزون بر این، شمار زیان‌دیده‌ها بسیار زیاد است و طرح دعاوی متعددِ مشابه در محاکم مختلف ممکن است به صدور آرای متهافت منتج گردد که نمی‌تواند برای یک نظام حقوقی مطلوب باشد. برابر مدل دعوای گروهی در حقوق امریکا، یک یا چند خواهان با شرایط خاص می‌توانند اصالتاً و نیز به نمایندگی از دیگر خواهان‌ها اقامۀ دعوا نمایند. اگر خواستۀ خواهان‌ها مطالبۀ خسارت باشد، خواهان‌هایی که از جانب آنان دادخواهی صورت گرفته است، می‌توانند از گروه خارج شوند. در انگلستان برای مدیریت بهتر دادرسی از سوی دادگاه، دستور دادرسی گروهی پیش‌بینی شده است که به‌موجب آن قاضی می‌تواند اختیارات خود را با انعطاف بیشتری اجرا کند و با توجه به شرایط دادرسی، راهبردهای گوناگونی به‌کار گیرد. حکم دادگاه صرفاً برای کسانی که وارد دادرسی شده‌اند، الزام‌آور است. در حقوق ایران سازوکار مشابهی وجود ندارد؛ هرچند در قانون تجارت الکترونیک به سازمان حمایت از مصرف‌کننده، اجازه دادخواهی به نمایندگی داده شده است.