مسئولیت شرکت مادر در قبال شرکت تابعه (مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه، بلژیک و ایران)

گروه شرکت‌ها که پدیدۀ جدید جهان تجارت هستند، به‌ویژه در سال‌های اخیر به دلیل مزایای متعددی که به‌همراه داشته‌اند، مورد استقبال فراوان قرار گرفته‌اند. ارتباط بین شرکت‌های واقع در گروه، گاهی به ایجاد رابطۀ تبعیت و وابستگی میان دو شرکت می‌انجامد که از یکی به‌عنوان شرکت مادر و از دیگری با عنوان شرکت تابعه یا فرعی یاد می‌‌شود. به دلیل استقلال شخصیت حقوقی هریک از شرکت‌های واقع در این گروه، اصل بر آن است که هریک از این شرکت‌ها پاسخگوی اقدامات خود بوده، در قبال اقدامات شرکت دیگر مسئولیتی ندارد. با درنظر گرفتن این قاعده، چنانچه از اقدام زیان‌بار شرکت تابعه خسارتی به دیگری وارد شود، آیا می‌توان شرکت مادر را مسئول قلمداد نمود؟ نظام‌های حقوقی فرانسه و بلژیک با استفاده از مبانی متعدد، به‌ویژه مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر، این مسئولیت را برای شرکت مادر قابل تحقق می‌دانند. اما در نظام حقوقی ایران به دلیل نبود قوانین و مقررات صریح و اصل تفکیک شخصیت حقوقی شرکت‌ها، پذیرش این مسئولیت به‌راحتی نظام‌های حقوقی غربی نیست، ولی با توسل به برخی قواعد و البته با تحقق شرایطی خاص، می‌توان شرکت مادر را پاسخگوی اقدامات زیان‌بار شرکت تابعه قلمداد نمود.

The Liability of a Mother Company Towards its Subsidiary (A Comparative Study between the French, Belgian and Iranian Legal Systems)

Groups of companies, which are new phenomena of the modern commercial life, have been welcomed in the recent years especially for their multiple benefits. The relationship between the companies inside the group, sometimes leads to the creation of subordinate relationship between these companies.  One of the both companies is called parent company and the other is subsidiary company. Due to the independence of the legal personality of each of the companies in this group, the principle is that each of these companies is accountable for their actions and is not considered responsible for the acts of another company. With regard to this rule, the question is that if the subsidiary causes damage to the others, can the parent company be held responsible? By applying multiple bases, particularly vicarious liability, the French and Belgian legal systems assume that this liability exists. However, in the Iranian legal system, due to the lack of laws, regulations and the principle of separation of legal personality, accepting this responsibility is not an easy decision. Nevertheless, by resort to some rules and by realization of certain conditions, the parent company can be considered responsible for its subsidiaries.