تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتارهای پیشگیری‌کننده از ‌پوکی‌استخوان در زنان یائسه: یک مطالعه نیمه تجربی

زمینه و هدف: ‌پوکی‌استخوان از جمله مشکلات شایع در زنان یائسه بوده و یکی از راه های مهم مقابله با آن، اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه است. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتارهای پیشگیری‌کننده از ‌پوکی‌استخوان در زنان یائسه است.روش بررسی: این مطالعه نیمه تجربی کنترل‌دار، در مورد 64 زن یائسه مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهری ارومیه در سال 1402 انجام یافت. نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و به صورت تصادفی در گروه کنترل (32 نفر) و آزمایش (32 نفر) قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها، شامل پرسشنامه‌های اطلاعات جمعیت‌شناختی، پرسشنامه آگاهی، سازه های الگوی ‌اعتقاد ‌بهداشتی، پرسشنامه بسامد مواد غذایی و بخش فعالیت فیزیکی پرسشنامه سبک زندگی سالم بود. پس از پیش آزمون و نیازسنجی، برنامه آموزشی طراحی و در گروه مداخله اجرا شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 26 مورد تجزیه و ‌تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: میانگین نمره آگاهی، سازه‌های حساسیت ‌درک شده، شدت‌ درک‌ شده، منافع درک شده، خودکارآمدی درک شده و راهنما برای عمل در گروه مداخله نسبت به قبل از مداخله و نسبت به گروه کنترل، افزایش معنادار داشت و میانگین نمره سازه موانع درک شده، کاهش معنادار داشت (0.05>p). به تبع این تغییرات، میانگین نمره رفتارهای پیشگیری‌کننده از ‌پوکی‌استخوان در گروه مداخله افزایش معناداری نشان داد (0.05>p).نتیجه‌گیری: آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توانست بر دانش و باورهای بهداشتی زنان یائسه نسبت به بیماری پوکی‌استخوان و رفتارها ‌پیشگیرانه آن اثرگذار باشد. لذا توصیه می‌شود آموزشگران سلامت از رویکردها و نتایج این مطالعه در طراحی مداخلات آموزشی مرتبط با ‌پوکی‌استخوان استفاده نمایند. 

the effect of an educational intervention based on the health belief model on promoting osteoporosis-preventive behaviors in menopausal women: a quasi-experimental study

background & aim: osteoporosis is a common problem in menopausal women, and adopting preventive behaviors is crucial in addressing this issue. the purpose of the study is to evaluate the effect of an educational intervention based on the health belief model (hbm) on promoting osteoporosis-preventive behaviors in menopausal women.methods & materials: this quasi-experimental study with a control group was conducted on 64 menopausal women referred to urmia urban health centers in 2023. participants were selected using random sampling and then randomly allocated into two groups: control (32) and intervention (32). the data collection instruments included questionnaires comprising demographic information, knowledge assessments, health belief model constructs, food frequency, and physical activity items. following pre-test evaluations and needs assessment, a training program was designed and delivered to the intervention group. the collected data were analyzed using spss software version 26.results: the mean scores for knowledge, perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits, perceived self-efficacy, and cues to action in the intervention group significantly increased compared to both the pre-intervention assessment and the control group. conversely, there was a significant decrease in the mean score for perceived barriers (p<0.05). these changes resulted in a significant increase in the mean score for osteoporosis preventive behaviors within the intervention group (p<0.05).conclusion: education based on the hbm has been effective in shaping the knowledge and health beliefs of menopausal women concerning osteoporosis and its preventive behaviors. therefore, it is recommended that health educators incorporate the approaches and findings of this study when developing educational interventions related to osteoporosis.