تاثیر مداخلات تغذیه‌ای و فعالیت فیزیکی بر کاهش وزن و تناسب اندام

مقاله منتشر شده در شماره 15 (بهمن و اسفند) سال 1390 نشریه بهبود تحت عنوان تاثیر مداخلات تغذیه‌ای و فعالیت فیزیکی بر کاهش وزن و تناسب اندام را با اشتیاق مطالعه نمودم. ضمن تشکر از نویسندگان محترم مقاله به‌دلیل نگارش این مقاله ارزشمند، در رابطه با این مطالعه مواردی به‌نظر می‌رسد که لازم است به رویت خوانندگان نشریه برسد:1- لزوم انجام مطالعه به‌روشنی بیان نشده است. نویسندگان مقاله، هدف از انجام این تحقیق را بررسی میزان تاثیر رژیم درمانی و فعالیت بدنی در کاهش وزن افراد مراجعه‌کننده به کلینیک رژیم‌درمانی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ذکر می‌کنند (1). اما نه در مقدمه و نه در قسمت بحث مقاله، تفاوت‌های مطالعه حاضر با مطالعات پیشین بیان نشده است. اصولاً، مشخص نیست که با توجه به مطالعات بی‌شماری که در سطح جهان بر روی این موضوع انجام گرفته (و به تعدادی از آن‌ها در منابع مقاله اشاره شده است) و اکثر آن‌ها تاثیر رژیم‌های درمانی و برنامه‌های فعالیت بدنی و ورزش را در کاهش وزن نشان داده‌اند، انجام یک مطالعه مشابه چه توجیهی می‌تواند داشته باشد. نویسندگان در این رابطه مثلاً می‌توانستند به ‌روش متفاوت و یا انجام مطالعه بر جامعه‌ای متفاوت (مردم کرمانشاه) اشاره کنند ولی در این‌صورت بایستی شواهدی ارایه می‌دادند که نشان دهد مردم این منطقه نسبت به سایر نقاط دنیا ممکن است به برنامه‌های مداخلات تغذیه‌ای و فعالیت فیزیکی، پاسخ‌های متفاوتی بدهند (مثلاً به‌دلیل شرایط خاص اقلیمی یا فرهنگی- اجتماعی این منطقه). 2- نویسندگان روش مطالعه را کارآزمایی بالینی ذکر کرده‌اند. در طراحی یک کارآزمایی بالینی واقعی باید حداقل یک گروه کنترل (و در بعضی مطالعات بیش از یک گروه) در نظر گرفت، که در این مطالعه می‌توانست گروهی باشد که هیچ مداخله‌ای دریافت نمی‌کنند و یا مداخله متفاوتی دریافت می‌کنند. در رابطه با اهمیت و لزوم داشتن گروه کنترل در یک کارآزمایی بالینی، خوانندگان به منابع مربوطه ارجاع داده می‌شوند (2). البته، در بعضی شرایط انجام یک مطالعه به سبک تحقیق حاضر، قابل انجام است که در آن‌صورت نام یک تحقیق نیمه‌تجربی ((quasi-experimental را به خود خواهد گرفت و محدودیت‌های خاص خود را خواهد داشت. در هر صورت محققین باید توجیهات کافی برای در نظر نگرفتن گروه کنترل در مطالعه داشته باشند، مثلاً به‌دلیل محدودیت‌های اخلاقی، گاهی نمی‌توان بیماران را از انجام درمان محروم کرد. به هر جهت، نویسندگان در این مطالعه توجیه کافی برای نداشتن گروه کنترل ارایه نداده‌اند.3- در ارایه نتایج مطالعه، تنها در مورد دو متغیر وزن و bmi، کل گروه علاوه بر مردان و زنان بررسی شده اما در مورد سایر متغیرها چنین کاری انجام نگرفته که دلیل آن مشخص نیست. در هر صورت، هدف اصلی مطالعه بررسی متغیرها در کل گروه بوده است و بررسی مردان و زنان به‌عنوان یک هدف فرعی در نظر گرفته می‌شود.4- نویسندگان توضیح نداده‌اند که به چه دلیل از روش repeated measure برای بررسی متغیرهای وزن و bmiاستفاده کرده‌اند ولی برای سایر متغیرها روش متفاوتی به‌کار برده‌اند. البته در روش کار توضیح داده‌اند که وزن و bmi، هر ماهه اندازه‌گیری می‌شد ولی سایر متغیرها در اولین مراجعه افراد به کلینیک رژیم‌درمانی اندازه‌گیری شدند. در مورد اندازه‌گیری سایر متغیرها در آخرین مراجعه در بخش روش کار توضیحی داده نشده است و خواننده به فراست این موضوع را در می‌یابد. به هر شکل، در رابطه با این تفاوت در بررسی متغیرهای مطالعه توضیحی ارایه نشده است.