مقایسۀ تطبیقی توسعۀ روستایی دشت اشنویه با استفاده از تحلیل عاملی و آنالیز تاکسونومی عددی و تحلیل سلسله مراتبی

اهداف: هدف از این پژوهش بررسی میزان برخورداری از امکانات در بین روستاهای بالای 100 نفر در دشت اشنویه است که ارزیابی از سطح برخورداری امکانات در بین روستاهای محدودۀ موردمطالعه صورت گیرد. بنابراین ارزیابی روستاها که تا چه اندازه از سطح توسعه برخوردار هستند، از زمرۀ اهداف این تحقیق است.روش: نوع تحقیق کاربردی، روش مورداستفاده توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای و میدانی است. بدین منظور، در ابتدا شاخص های مختلف برخورداری، شامل شاخص‌های اقتصادى، زیربنایی، اجتماعى، فرهنگی، و بهداشتی ـ درمانی از سالنامۀ آماری فرهنگ آبادی‌ها استخراج شد. سپس ماتریسی از داده‌ها با 35 ردیف(روستاها) و 22 ستون(متغیّرها) تنظیم شد. در ادامه، با استفاده از سه تکنیک آماری تحلیل عاملی، آنالیز تاکسونومی عددی و تحلیل سلسله مراتبی سطح برخورداری روستاهای مذکور از نظر برخورداری امکانات مختلف ارزیابی شدند و سپس پردازش داده‌ها در نرم‌افزارهایspss ، idrisi وexpert choices انجام شد.یافته ها/ نتایج: بررسی های حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که روستاهای واقع در طبقۀ اوّل، شامل امیرآباد، تاچین آباد و نلیوان بیشترین برخورداری و هماهنگی را باهم دارند و روستاهای واقع در طبقۀ چهارم شامل 18 روستا (51 درصد از کل روستاها) کمترین میزان برخورداری را دارند. براساس روش آنالیز تاکسونومی، روستاهای امیرآباد، تاچین آباد و نلیوان به ترتیب با ضرایب(382/0، 379/0 و 291/0)، بیشترین نزدیکی و هماهنگی را با هم دارند و روستاهای پلیه، دوآب و سردره، کمترین میزان برخورداری را داشتند. همچنین با استفاده از روش ahp نیز مشخّص شد که روستاهای پلیه، دوآب و سردره کمترین میزان برخورداری را دارند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از مقایسۀ تطبیقی نشان داد که هر سه روش آماری مذکور، با تفاوت اندکی سه روستای نسبتاً برخوردار را در یک گروه جداگانه طبقه بندی کردند، امّا در تعداد اعضای سایر طبقات تفاوت‌هایی وجود داشت. روش تحلیل عاملی واقعیت موجود در روستاهای مشابه را بهتر مشخّص کرد و نسبت به دو روش دیگر، نتایج دقیقتری را نشان داد. بنابراین برای برنامه‌ریزی و مدیریت توسعۀ مناطق روستایی پیشنهاد شد. درنتیجه فرض اوّل محقّق پذیرفته نشد، امّا از طرف دیگر با توجّه به اینکه 8 روستای نزدیک شهر(23درصد از کل روستاها) جزو اعضای طبقۀ کم برخوردارترین روستاها قرار گرفتند، فرض دوم هم نیز پذیرفته نشد.