تحلیل فضایی گرد وغبار در شمال شرق ایران

اهداف: گردوغبار پدیدۀ طبیعی اقلیم مناطق خشک و نیمه خشک جهان، خاورمیانه و ایران است. در این مقاله، رفتار زمانی و مکانی این مخاطرۀ طبیعی در شمال شرق ایران با دادۀ ساعتی دید افقی، جهت و سرعت باد 10 ایستگاه سینوپتیک از 1961 تا 2010 بررسی شد.روش: با شاخص دید کمتر از 10 کیلومتر و ثبت کد هواشناسی06ـ09 و30ـ35 در یک نوبت دیده بانی، روز گردوغبار تعریف گردید. فراوانی ماهانه، فصلی، سالانه، تداوم، درصد وقوع، مسیر ورود و رژیم ساعتی گردوغبار در هر ایستگاه، تعیین شد. یافته ها/نتایج: بیشینۀ گردوغبار در نواحی شرق، غرب و جنوب خراسان رضوی و ناحیۀ مرکز تا شمال، کمترین گردوغبار را تجربه می کنند. سرخس، غبارآلوده ترین و قوچان و کاشمر، پاک ترین هوا را دارد و بیشترین تداوم گردوغبار در سرخس و مشهد حادث میگردد. بیشترین ثبت گردوغبار منطقه در ساعت 12 و 15 گرینویج، به جز سرخس که در ساعت 6 است و کمترین گرد وغبار منطقه در شب می باشد. مسیر عمدۀ گردوغبار، بیابان ترکمنستان و شرق منطقه با جهت شرقی، شمال و شمال غربی است و در زمستان با ناپایداری هوا و موقعیت سیکلون ها، گردوغبار از غرب می وزند. بنابراین برنامه های موثّر روی کانون های ریزگرد شمال شرقی و شرق منطقه، جهت مدیریت ریسک و بحران گردوغبار مفید است.