ارائۀ الگوی بهینۀ توسعۀ منطقه‌ای با رویکرد تحلیل ساختار(مطالعۀ موردی: شهرستان بجنورد)

امروزه برنامه‌ریزان به برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای کاهش نابرابری‌ها و نبود تعادل منطقه‌ای، همچون یک راهبرد کارآمد توجه می‌کنند. بنابراین، هدف این پژوهش طراحی الگوی برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای شهرستان بجنورد با رویکرد تحلیل ساختار است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع، توصیفی-پیمایشی با رویکرد آمیختۀ اکتشافی انجام ‌شده است. جامعۀ آماری در بخش کیفی شامل کارشناسان و مسئولین شهرستان بجنورد است که از روش نمونه‌گیری هدفمند، 20 نفر انتخاب ‌شده و در بخش کمی، کلیۀ شهروندان بالای 25 سال به روش نمونه‌گیری دردسترس به تعداد 384 نفر از طریق تعیین حجم نمونه در جوامع نامحدود انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه و پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته بوده است. در بخش کیفی و مصاحبه‌ها با روش نظریۀ زمینه‌ای[1] و به کمک نرم‌افزار مکس‌کیودا[2] کدگذاری شد و به روش تکنیک دلفی[3] نهایی‌سازی شاخص انجام ‌شده است و در بخش کمی با تحلیل مدل‌یابی معادلات ساختاری به کمک نرم‌افزار لیزرل[4] اعتباریابی و روابط بین متغیرها مدل انجام شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که مهم‌ترین عوامل برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای شهرستان بجنورد شامل 6 عامل اصلی (اقتصادی، اجتماعی، طبیعی، سیاسی، مدیریتی و زیرساختی) و 40 زیرعامل است. بنابراین، در الگوی بهینه مناسب توسعۀ پایدار منطقه، عوامل (اجتماعی (با ضریب تاثیر 0.54)، طبیعی (0.71)) به‌عنوان عوامل علی و عوامل (زیرساختی با ضریب تاثیر (0.64)) به‌عنوان شرایط زمینه‌ای تاثیر مثبت و مستقیمی بر راهبردها (عوامل سیاسی) دارند. به‌عبارتی هرچقدر میزان این عوامل بالاتر و مناسب‌تر باشد، برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای در سطح بالاتری خواهد بود. همچنین، عامل (مدیریتی) به‌عنوان عوامل مداخله‌گر، رابطۀ بین عوامل علی و راهبردها را با ضریب تاثیر (0.64) بهبود می‌بخشد و نقش میانجی بازی می‌کند. درنهایت، توسعۀ راهبردها با ضریب تاثیر معنادار (0.85) در برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای شهرستان بجنورد منجر به تبدیل‌شدن آنها به شرایط اقتصادی مناسب شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی خواهد شد.

presenting an optimal model of regional development based on structure analysis approach (case study: bojnord)

today, planners have paid special attention to regional planning as an efficient strategy to alleviate regional inequalities and imbalances. therefore, this paper aims to design a regional development planning model for bojnord based on a structure analysis approach. in this applied research, which is descriptive-survey in nature, an exploratory-mixed approach has been adopted. the statistical population in the qualitative section includes experts and officials of bojnord city, of whom a sample of 20 was selected using the purposeful sampling method. in the quantitative section, the population consisted of all citizens over 25 years of age from which a sample of 384 people was selected using the available sampling method by determining the sample size in unlimited communities. the data collection tool is an interview and a researcher-made questionnaire. in the qualitative section, grounded theory and maxqda were used for coding interviews. the index was finalized using the delphi technique. in the quantitative section, relationships between variables were assessed by the analysis of the structural equation modeling using lisrel software. the findings show that the most important planning criteria for the regional development of bojnord consist of 6 main factors (economic, social, natural, political, management and infrastructural) and 40 sub-factors. therefore, in the optimal model for the sustainable development of the region, social factors (with an impact factor of 0.54), natural factors (impact factor of 0.71) as causal factors (infrastructure with an impact factor of 0.64), as background conditions, have a positive impact on strategies (political factors). in other words, the more suitable these factors are, the higher the regional development planning will be. moreover, the management factor improves the relationship between causal factors and strategies with an impact factor of 0.64, and plays a mediating role in this regard. finally, in the regional development planning of bojnord city, the development of strategies with a significant impact factor of 0.85 will contribute to the development of the economic conditions of bojnord city in north khorasan province.