مدل‌سازی توسعه و گسترش شهر تبریز با تاکید بر تحولات جمعیتی

رشد روزافزون شهرها که متاثر از رشد جمعیت و مهاجرت است، منجر به ساخت‌وسازهای بدون برنامه‌ریزی و تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهرها و توسعه فیزیکی شده است. یکی از مشکلات عمده در برنامه‌ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی، تعیین فضای مناسب توسعه فیزیکی شهر برای جواب‌گویی به نیازهای فعلی و پیش‌بینی برای نیازهای آینده است؛ بنابراین توجه به جمعیت به‌عنوان اصلی‌ترین محرک تغییرات در آینده شهر بسیار حائز اهمیت است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت توسعه و رشد فیزیکی شهر تبریز با توجه به جمعیت و همچنین موانع رشد شهر تبریز بود که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی - کاربردی بود. برای گردآوری داده ها از تصاویر ماهواره‌ای شهر تبریز و مطالعات اسنادی -کتابخانه ای بهره گیری شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از طرح جامع تبریز و نقشه کاربری اراضی سال 1395 تبریز استخراج‌شده 1996 تا 2022 و نرم‌افزار gis,envi و terrset و از روش lcm برای پیش‌بینی رشد شهری استفاده ‌شد. یافته های پژوهش نشان داد که از جهت توسعه شهر تبریز با توجه به عوامل طبیعی و انسانی به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و جهت توسعه در آینده را تغییر خواهد داد. با بررسی نقشه خروجی جهت توسعه مشخص شد که توسعه شهر تبریز در آینده در جهت شمال و شمال غرب خواهد بود. درنهایت با پیش‌بینی جمعیت شهر تبریز میزان رشد آن‌ها با جمعیت پیش‌بینی‌شده تطبیق داده شد. در خاتمه برای بهبود وضع موجود راهکارهایی ارائه‌ شد که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری است.

modeling the development and expansion of tabriz city with an emphasis on demographic changes

the increasing expansion of cities which is affected by population growth and migration, has led to unplanned constructions and many changes in the spatial structure and physical development of cities. one of the major problems in urban planning due to the population growth and the lack of infrastructure facilities is determining the appropriate space for the physical development to satisfy the current needs and anticipate future needs. therefore, it is very important to pay attention to the population as the main driver of changes in the future of the city. considering the issue, this research tried to investigate the state of development and physical growth of tabriz, considering the population of the city and the obstacles to its growth. to collect data, satellite images of tabriz and document-library studies were used. for data analysis, 2016 tabriz master plan and land use map (extracted for 1996 to 2022), as well as gis, envi and terrset software were used. the icm method was applied to predict urban growth. the findings showed that the direction of development of tabriz is strongly affected by natural and human factors and will change the direction of development in the future. by examining the final map, the direction of development is determined. the future development of tabriz will be towards the north and northwest. finally, by predicting the population of tabriz, its growth rate was adapted to the predicted population. at the end, some solutions were suggested to improve the current situation, which require the serious attention of managers and planners of this city.