ارزیابی‌اثرات اقتصادی- اجتماعی اجرای ‌طرح‌های اسکان برکیفیت زندگی‌ عشایر (مطالعه موردی: عشایر شهرستان خواف)

ازجمله راهبردهای توسعه جامعه عشایری، اسکان عشایر است که آثار و پیامدهای مختلفی بر جای می‌گذارد. پیامدهای اجرای طرح اسکان به‌طورکلی می تواند بر کیفیت زندگی عشایر در ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی اثرگذار باشد. هدف این تحقیق، ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح اسکان در کیفیت زندگی عشایر شهرستان خواف در چهار کانون چاه زول، بنیاباد، نهور و ده خطیب بود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی بود. در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی (پرسش‌نامه و مصاحبه) استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی خانوارهای عشایر چهار کانون بود. براساس آمار سال 1397، این چهار کانون 779 خانوار جمعیت داشت که برای تعیین حجم نمونه طبق فرمول کوکران، 258 خانوار محاسبه شد و به‌ انتخاب خانوارها از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. برای تحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار spss و مدل تصمیم‌گیری چند معیاره vikor استفاده شد. یافته‌های بررسی میانگین ‏‌اثرات اقتصادی-اجتماعی اجرای طرح‌های اسکان نشان داد که میزان عوامل اصلی تاثیرگذار بر کیفیت زندگی عشایر ‏ در کانون‌های ‏توسعه ‏ در حد بالاست. بیشترین میانگین در بعد اقتصادی به کانون ده خطیب با میانگین 3.96 و کمترین میانگین متعلق به کانون بنیاباد با میانگین 3.59 و در بعد اجتماعی بیشترین میانگین مربوط به کانون ده خطیب با میانگین 4.29 و کمترین میانگین متعلق به کانون بنیاباد با میانگین 3.98 است. همچنین نتایج اولویت‌بندی با مدل ویکور نشان داد که کانون‌های نهور و ده خطیب با توجه به شاخص‌های آثار اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح اسکان بر بهبود کیفیت زندگی در منطقه‌ مطالعه‌شده در بهترین رتبه قرار دارند و کانون‌های چاه زول و بنیاباد در پایین ترین رتبه قرار می گیرند.

evaluating the socio-economic impacts of implementing settlement plans on nomads’ quality of life (case study: the nomads of khaf city)

one of the main strategies for improving nomadic societies is settling the nomads. the strategy is supposed to have consequences. the consequences may be in different aspects of the quality of their lives, including their socio-economic conditions. this study aimed to evaluate the socio-economic impacts of executing the settlement plan on life quality of the nomads of khaf, specially in chah zul, boniabad, nohour and deh khatib. library and field methods (questionnaire and interview) were applied to collect the required data for the descriptive-analytical study. the statistical population consisted of all nomadic households of the focual points. according to iranian statistics organization, these focal points had a population of 779 households in 2018, among of which 258 households were selected as sample members according to cochran’s formula. simple random sampling was used to select the households. moreover, spss and vikor (multi-criteria decision-making method) were used to analyze the data. the findings pertaining to the average socio-economic impacts of executing settlement projects showed that the amount of main factors that impact the quality of life of nomads in mentioned focual points is high. the highest average in the economic dimension belongs to deh khatib with an average of 3.96 and the lowest average belongs to boniabad (with an average of 3.59). regarding social dimension, the highest average belongs to deh khatib with an average of 4.29 and the lowest average belongs to boniabad with an average of 3.98. moreover, prioritization findings obtained by vikor method showed that nohour and deh khatib are the best, repectively, according to indices of socio-economic impacts of implementing the settlement plan on the nomads’ quality of life. chah zul and boniaabad are ranked the lowest in this regard.