واکاوی عوامل موثر بر رقابت‌پذیری منطقه‌ای با رویکرد آینده‌پژوهی (موردپژوهی: استان آذربایجان شرقی)

با رشد جهانی‌شدن و تغییرات سریع در فضای جهانی، موضوع رقابت‌‌پذیری منطقه‌‌ای از اهمیت فزاینده‌ای برای شتاب‌بخشیدن به توسعه منطقه‌ای برخوردار شده است؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر سعی دارد به واکاوی عوامل موثر بر رقابت‌پذیری منطقه‌ای در استان آذربایجان شرقی با استفاده از رویکرد آینده‌پژوهشی بپردازد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات موردنیاز از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی بهره گرفته شده است. با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی مبانی نظری، پیشینه موضوع و گردآوری عوامل اثرگذار بر رقابت‌پذیری استان آذربایجان شرقی پرداخته شده است. در روش میدانی نیز با بهره‌گیری از روش دلفی و پرسش‌نامه‌های مختلف به تکمیل اطلاعات موردنیاز اقدام شده است. در این پژوهش، ابعاد و شاخص‌های به‌دست‌آمده از روش کتابخانه‌ای، در قالب پرسش‌نامه در دو مرحله (مرحله اول، 82 سوال بسته و یک سوال باز و در مرحله دوم، 84 سوال بسته) برای به دست آوردن عوامل نهایی در اختیار اعضای پنل دلفی قرار گرفت که درنهایت 84 متغیر در ابعاد مختلف برای بررسی وضعیت رقابت‌پذیری منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی انتخاب شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز از نرم‌افزار میک‌مک استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که از میان مجموع 84 عامل تاثیرگذار، 16 عامل نقش کلیدی در رقابت‌پذیری منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی دارند که از این میان هشت متغیر مربوط به بعد اقتصادی (کنترل کیفیت کالا و خدمات، سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، نرخ ارز، سهولت راه‌اندازی کسب‌وکار، پتانسیل صادراتی، قوانین و سیاست‌های مالی، نوآوری/پتانسیل نوآوری)، سه متغیر مربوط به بعد نهادی-سیاسی (سطح روابط با همسایگان داخلی و خارجی، ثبات سیاسی کشور و منطقه، حمایت دولت از کسب‌وکارهای دانش-بنیان و نوآور)، سه متغیر مربوط به بعد اجتماعی-فرهنگی (روحیه کارآفرینی، امنیت سرمایه‌گذاری، سرمایه انسانی) و دو متغیر مربوط به بعد زیرساختی (کیفیت نیروی کار، توسعه زیرساخت‌ها) است.

analyzing factors affecting regional competitiveness using futures study (case study: east azerbaijan province)

globalization and rapid changes on the globe has made regional competitiveness become increasingly important for accelerating regional development. in this regard, this study tries to analyze the factors affecting regional competitiveness in east azerbaijan province using futures study. to collect the required data, library and field methods were used. by using library method, the theoretical foundations, the background of the subject, and influencing factors in the competitiveness of east azerbaijan province were studied. using delphi method and various questionnaires, the required data were collected. the dimensions and indicators obtained from library method were given to the members of delphi panel, which finally selected 84 variables in different dimensions to examine the regional competitiveness of east azerbaijan province. mic-mac software was used for data analysis. the results showed that out of 84 influencing factors, 16 factors had played a key role in the regional competitiveness of this province, among of which 8 variables are pertaining to the economic dimension (quality control of goods and services, foreign investment, private sector investment, exchange rate, ease of doing business, export potential, financial rules, and policies, innovation/innovation potential), 3 variables were related to the institutional-political dimension (level of relations with domestic and foreign neighbors, political stability in iran and region, government support for knowledge-based and innovative businesses), 3 variables were related to socio-cultural dimension (entrepreneurial spirit, investment security, human capital), and 2 variables were related to infrastructural dimension (quality of workforce and infrastructure development).