شناسایی و تحلیل گفتمان‌های اجتماعی توسعۀ گردشگری در عرصه‌های طبیعی با روش‌شناسی q (مورد مطالعه: جنگل‌های بلوط استان ایلام)

در این پژوهش سعی شده است توسعه گردشگری از نظر محتوای وسیع‌تری که در آن فعالیت می‌کند، ارزیابی شود و به‌طور خاص، گفتمان‌های حمایت‌کننده فعالیت‌های گردشگری در منطقه شناسایی شوند، گفتمان غالب معرفی شود و به این پرسش پاسخ داده شود که آیا این گفتمان‌ها با اهداف توسعه پایدار گردشگری، به‌گونه‌ای‌که برای مدت‌زمان نامشخصی حیات خود را در منطقه بدون تاثیرات منفی بر منابع طبیعی، ارزش‌های فرهنگی و منافع اقتصادی آن حفظ کند، همسو هستند. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی، از حیث ماهیت از نوع تحقیقات کیفی-کمّی و به لحاظ شیوه اجرا جزو تحقیقات اکتشافی از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش افرادی از جامعه محلی، کارآفرینان، متولیان دولتی و خصوصی بخش گردشگری و همچنین مسئولان، دانشگاهیان و ngo های مرتبط با محیط‌زیست وحفاظت جنگل‌ها بودند. نمونه افراد معمولاً به‌طور هدفمند و با اندازه‌ای کوچک انتخاب شده است. تجزیه و تحلیل داده‌های q، با استفاده از نرم‌افزار pqmethod 2.35 انجام شده است. سه فاکتور به‌دست‌آمده درمجموع 42 درصد از واریانس مطالعه را توضیح می‌دهند: فاکتور اول 26 درصد واریانس مطالعه را تبیین می‌کند و دیدگاه مشترک 23 نفر را نشان می‌دهد؛ نمونه q  9 نفر از شرکت‌کننده‌ها در فاکتور دوم بارگذاری شده است. این عامل 9 درصد از واریانس مطالعه را توضیح می‌دهد؛ فاکتور سوم 7 درصد از واریانس مطالعه را تبیین می‌کند. سه نفر از شرکت‌کنندگان با این عامل مرتبط هستند. در این پژوهش سه گفتمان شناسایی شد که در هرکدام ضمن نشان دادن اهمیت جنگل‌های بلوط، توسعه گردشگری از زاویه‌ای متفاوت ارزیابی شده است. این گفتمان‌ها «گفتمان توسعه پایدار اکوتوریسم روستایی»، «گفتمان حفاظتی ناسازگار با توسعه گردشگری » و «گفتمان توسعه گردشگری انبوه» هستند.

identifying and analyzing social discourses on the development of natural tourism using q methodology (case study: oak forests, ilam province)

this study aimed to identify the supportive discourses of developing tourism activities in forest regions of ilam province and answer the question whether these discourses are aligned with the goals of sustainable development in long run. the statistical population of the descriptive-exploratory study included some locals, entrepreneurs, public and private officials, practitioners of the tourism sector, academicians, and environmental ngo members. purposive sampling was employed. q analysis of data identified three distinctive discourses, each of which has assessed the tourism development in a different point of view, whereas they acknowledge the importance of oak forests. the first one is “sustainable rural tourism entrepreneurship” that allows and enables an effective form of tourism policy making and implementation process that is simultaneously considering the lives of local residents, sustainability of natural environment, and the balance of both development and conservation. “strictly conservative” discourse rejects any touristic utilization of the forests and the third prosaic perspective does the complete opposite with a positive attitude towards tourism in large scale with national concerns. “mass tourism development” perspective necessitates both infrastructure and diplomacy for its development. recognizing the constructive elements of diverse viewpoints, integrating their commonalities, and making necessary adjustments on their contradictions is a long-term collaborative process toward a comprehensively development of communit-based tourism and environmental sustainability ending to strike a balance between multiple and sometimes inconsistent objectives.