ظرفیت‌های بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با رویکرد برنامه‌ریزی مشارکتی (موردمطالعه: شهرک شهید باهنر کلان‌شهر مشهد)

بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری یکی از تنگناها و مسائل پیچیده ناپایداری توسعه شهری هستند و برای ارتقای کیفیت زندگی، بازآفرینی این بافت ها ضرورت دارد؛ ازاین‌رو، رویکرد بازآفرینی شهری با بهره‌گیری از ادبیات برنامه‌ریزی مشارکتی در پی دستیابی به جوامع پایدار شهری است. تحقیق حاضر به شناسایی ظرفیت‌های مشارکت شهروندی برای برنامه‌ریزی مشارکتی در شهرک شهید باهنر واقع در منطقه 6 کلان‌شهر مشهد با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی می‌پردازد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بود و جامعه آماری پژوهش، 33,937 نفر شهروند ساکن در شهرک شهید باهنر بود. تعداد نمونه براساس فرمول کوکران 379 نمونه تعیین شد و به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج نشان می‌دهد، ظرفیت‌های مشارکت شهروندی در بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر شامل ابعاد نهادی، کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی است و ارتباط معناداری بین آن‌هاست. همچنین شدت رابطه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی از همه بیشتر و برابر با 0.752 است. با استفاده از آزمون تی تک‌نمونه‌ای نیز ظرفیت مشارکت شهروندی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر در ابعاد نهادی، کالبدی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی در وضعیت مطلوب قرار دارد. ازآنجاکه میانگین زیست‌محیطی برابر با 2.866 و از حد متوسط عدد 3 کمتر است، ظرفیت‌های مشارکت شهروندی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر در بخش زیست‌محیطی در وضعیت پایین قرار دارد. با توجه به نتایج این پژوهش و مشخص شدن میزان ظرفیت مشارکت ساکنان شهرک شهید باهنر، شیوه اجرایی برنامه‌ریزی مشارکتی به‌منظور بازآفرینی مطلوب در بافت‌های ناکارآمد شهری، از طریق فعالیت‌های منسجم و برنامه‌ریزی ‌شده دفاتر تسهیلگری محقق می‌شود.

exploring the regeneration capacities of dysfunctional urban tissues using collaborative planning approach (case study: shahid bahonar town of mashhad metropolis)

worn-out and inefficient urban tissues are among the complicated challenges of urban development instability. it is vital to recreate these tissues to improve the quality of life. urban regeneration tries to make sustainable urban communities. using the factor analysis technique, this study tried to identify the capacities of citizen participation for the participatory planning of shahid bahonar town, which is located in the 6th district of mashhad. the statistical population of this descriptive-analytical study were 33,937 citizens living in shahid bahonar town, among of whom 379 participants were randomly selected using cochran’s formula and simple random sampling. the results showed that the capacities of citizen participation for the worn-out parts of shahid bahonar have institutional, physical, socio-cultural, economic and environmental aspects, which is a significant relationship between them. moreover, the relationship is stronger among economic and socio-cultural aspects. using the single-sample t-test, the capacity of citizen participation in recreating the dysfunctional parts of shahid bahonar regarding the institutional, physical, socio-cultural and economic aspects is in an appropriate condition. since the environmental average is lower than the average number (this is, 3) the capacities of citizens’ participation in recreating the dysfunctional fabric of shahid bahonar regarding the environmental issues are not good. the results showed that the implementation method of participatory planning for achieving the optimal regeneration of worn-out parts should be done by facilitation offices’ coherent planned activities.