تحلیل نابرابری فضایی سکونتگاه‌های رسمی و غیررسمی محلات منطقۀ دو شهر تهران

دستیابی به توسعه، مستلزم برقراری تعادل در درون شهر می‌باشد که در قالب عدالت فضایی در شهر بروز می‌کند. برقراری عدالت اجتماعی و به تبع آن عدالت فضایی راه‌حل بسیاری از نارسایی‌ها و ناهنجاری‌ها در شهر است. در این فرایند اسکان غیر رسمی و نابرابری فضایی کانون بی ثباتی و تعارض محسوب می شوند و به واسطه‌ فرایندهای مشابه به یکدیگر مرتبط می گردند. هدف این مقاله، بررسی عوامل ساختاری موثر برشاخص های عدالت فضایی سکونتگاه های غیررسمی منطقه‌ دو تهران است که با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی، آمار فضایی در محیط  gis، به مقایسه‌ تطبیقی نابرابری فضایی محلات غیررسمی و تحلیل شاخص های اجتماعی، اقتصادی و رفاهیکالبدی این محلات پرداخته است. نتایج نشان می دهد که محلات منطقه‌ دو شهر تهران، به لحاظ برخورداری از شاخص های مورد بررسی در وضعیت مناسبی قرار ندارند. محلات شهرک غرب و پونک در بهترین وضعیت برخورداری و محلات اسلام آباد و فرحزاد در بدترین وضعیت برخوردری از شاخص های مطرح شده، قرار دارند. در مجاورت محلات کم برخورداری مانند اسلام آباد و فرح زاد، در محلات برخوردار منافع عده ای محدود و مرفه شکل گرفته، انگاره ای که نشانگر مهندسی نسبتاً دقیق، علم، فن و معماری و ... می‌باشد (تولید فضای برآمده از رفاه). در مقابل، فضایی که تنها براساس رفع نیاز ساده‌ توده‌ فقیر شکل می‌گیرد و هر روز در یک سیر قهقرایی رو به زوال است (تولید فضای برآمده از فقر)، به نابرابری هرچه بیشتر محله‌ اسلام‌آباد و فرحزاد و حتی کوهسار با محلات هم‌جوارشان دامن می‌زند. این مهم، نمایانگر این است که در محلات برخوردار همبودگی پول، سرمایه، قدرت، رانت و... بر فضا غالب شده و موجب شکل‌گیری فضای نابرابر در کل منطقه و پهنه های هم‌جوار در ساختار فضایی منطقه‌ دو می‌شود.

Analysis of Spatial Inequality of Formal and Informal Settlements in Neighborhoods of Tehran’s District Two

Achieving development requires a balance in the city that manifests itself in the form of spatial justice in the city. Establishing social justice and spatial justice are the solution to many shortcomings and anomalies in the city. In this process, informal settlement and spatial inequality are considered as centers of instability and conflict which are related to each other through similar processes. This study aimed to investigate the structural factors affecting the spatial justice indicators of informal settlements in Tehran’s District 2, through doing factor analysis, spatial statistics in the GIS environment, a comparative comparison of spatial inequality of informal neighborhoods, and analysis of social, economic and welfarephysical indicators of these neighborhoods. The results show that the neighborhoods of District 2 of Tehran are not in a good condition in terms of having the studied indicators. The neighborhoods of ShahraGharb and Punak are in the best condition and Islamabad and Farahzad are in the worst condition of the mentioned indicators. In contrast to the lowincome neighborhoods such as Islamabad and Farahzad, in high quality neighborhoods, some prosperous people use different interests, which shows relatively precise engineering, science, technology, architecture, etc. (production of a space resulted from welfare). In contrast, a space that is formed only on the basis of simple needs of the poor is declining in every day (producing a space resulted from poverty), contributes to the increasing inequality of Islamabad, Farahzad, and even Kuhsar neighborhoods. This indicates that in some neighborhoods, the simultaneous existence of money, capital, power, rent, etc., dominates the space and causes the formation of unequal space in the whole region and adjacent areas in the spatial structure of District Two.