همزمانی سردچال های جوی عرض های میانه و رودبادهای سطح پایین در تداوم بارش های روزانۀ غرب و شمال غرب ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر آشکارسازی نقش همزمانی سردچال های جوی عرض های میانه و رودبادهای سطح پایین در تداوم بارش های روزانۀ غرب و شمال غرب ایران است. این مقاله از معیار نیتو و روبیتا برای شناسایی سردچال و معیار بونر برای رودباد سطح پایین بهره گرفته است. بدین منظور از نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل، ضخامت جو، تاوایی، سرعت قائم هوا (امگا)، رطوبت ویژه، باد مداری و نصف النهاری استفاده گردیده است. داده های مورد نیاز این پژوهش از دو پایگاه داده های مرکز ملی پژوهش های جوی و داده های مرکز پیش بینی میان مدت اروپا اخذ شده است. داده های روزانۀ بارش برای دورۀ 2014-1995 از سازمان هواشناسی کشور دریافت شده اند. نتایج نشان داد که از مجموع دوره های بارشی، شصت مورد با سردچال های جوی ارتباط مستقیم دارند. این سردچال ها از نظر موقعیت مکانی در سه منطقۀ شرق دریای مدیترانه، خاورمیانه و شرق دریای سیاه قرار گرفته اند. بیشترین فراوانی وقوع این پدیده مربوط به فصل زمستان و با یک بیشینه در ماه ژانویه است. سردچال های با تداوم دو روز، بیشترین فراوانی را دارا می باشند و در اکثر موارد با رودبادهای سطح پایین همراه می باشند. بیشینة این رودبادها در تراز 925 هکتوپاسکال مشاهده شده که اکثر آنها از نوع ضعیف بوده اند. محاسبۀ مقدار انتقال رطوبت جوی (شار رطوبت) نشان داد که اقیانوس هند و بعد از آن به ترتیب اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ، دریای عرب و دریای سیاه، منابع اصلی رطوبت دوره های بارشی تداومی ناشی از سردچال هستند. در مواقع رخداد بارش های تداومی، پدیده سردچال در تراز 500 هکتوپاسکال، شرایط صعود و ناپایداری را فراهم می کند، و همزمان با آن، رودبادهای سطح پایین در تراز 925 هکتوپاسکال، از یک سو سبب تشدید همگرایی سطحی شده و از طرف دیگر باعث افزیش انتقال رطوبت به سطوح میانی جو می شوند. همراهی و همزمانی این دو پدیده، نهایتاً تشدید و تداوم بارش تداومی را در منطقۀ غرب و شمال غرب ایران به دنبال داشته است.

The Synchronization of Mid-Latitude Atmospheric Cut-off Lows and Low-Level Jets in the Continuation of Daily Rainfalls in the West and Northwest of Iran

With the aim of revealing the at revealing the synchronic role of midlatitude atmospheric cutoff lows and lowlevel jets in the continuation of daily rainfall of the west and northwest in Iran, maps of geopotential height, thickness, vorticity, vertical motion (omega), specific humidity, zonal and meridional winds of ECMWF and NCEP has been used. Daily rainfall data for the period 19952014 have been received from the Iran Meteorological Organization. Nieto and Reboita methods and Bonner criterion have been used to identify cutoff low and lowlevel Jet, respectively.  The results showed that out of the total rainfall periods, 60 cases are directly related to atmospheric cutoff lows. These cutoff lows were located in three regions East of the Mediterranean Sea, the Middle East and East of the Black Sea. The highest frequency of this phenomenon was related to winter and was identified with a maximum in January. In the study of the life cycle of these systems, it was found that cutoff lows with a duration of two days have the highest durability and in the days of the occurrence of the cutoff low, lowlevel Jets accompanied them in 58 occurrences. Low level Jets, by intensifying the convergence in the low levels of the atmosphere, on the one hand, provide the conditions for intensifying the upperlevel divergence caused by the cutoff low phenomenon and on the other hand, increasing the moisture transport, so that the intensification of low level Jets, intensifies the instability caused by the cutoff lows.The amount of atmospheric moisture transport reveals that the main sources of moisture in Continuous rainfall periods caused by cutoff Low are Indian Ocean, Atlantic Ocean, Mediterranean Sea, Red Sea, Arab Sea and Black Sea respectively.