بررسی ارتباط دمای خاک با پارامترهای آب و هوایی در شمال غرب ایران (2015-1992)

اهداف: دسترسی به داده‌های درجه حرارت در اعماق مختلف خاک برای اهداف زیست محیطی، کشاورزی، مدیریت شهری و ساختمان دارای اهمیت است. با توجه به این­که دمای خاک فقط در ایستگاه‌های سینوپتیک کشور اندازه گیری می­ شود و در پاره‌ای از موارد نیز دارای خلاهای آماری است، کمبود آن در نقاط فاقد ایستگاه یکی از چالش‌های بزرگ است. تحقیق حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی با هدف بررسی روند دمای خاک و سنجش رابطه بین پارامترهای هواشناسی و دمای خاک در منطقۀ شمال غرب ایران طی دورۀ آماری 1992 تا 2015 واکاوی شد. روش: متغیرهای مورد استفاده شامل میانگین دما، کمینه و بیشینه دما، بارش، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، فشار ایستگاه، سرعت باد و دمای اعماق خاک (100،20،5سانتی متر) بودند. روند تغییرات دمای خاک در عمق های منتخب با استفاده از روش ناپارامتری منکندال بررسی شد و با استفاده از رگرسیون‌های هم زمان، دمای خاک در سه عمق مختلف برآورد شد. جهت اعتبارسنجی روابط پیشنهادی از آماره‌هایmae ، mbe ،rmse ، r2 استفاده شد. یافته ها/ نتایج: نتایج تحقیق نشان داد، متغیرهای میانگین دمای هوا و حداکثر دما بیشترین تاثیر را بر دمای خاک داشتند و در ایستگاه‌های مطالعه ­شده بیشترین ضریب تعیین درعمق 5 و20 سانتی‌متری مشاهده شد. اکثر ایستگاه‌ها در اعماق مختلف خاک با پدیدۀ روند افزایشی دما مواجه بوده‌اند که این روند برای بخش های مرکزی و جنوب شرقی بیشتر بوده است. نتیجه گیری:با توجه به نوسانات دمای عمق‌های بسیار پایین خاک که نمایشگر تغییر اقلیم است و دمای سطحی خاک که نشان دهندۀ تغییرات کوتاه مقیاس است، می‌توان دریافت که پدیدۀ تغییر اقلیم در حال رخ دادن است و روی پارامتر دمای خاک هم تاثیر چشمگیری داشته است.