نقش دانشگاه در فرایند توسعه

در این نوشتار که برگرفته‌شده از طرح پژوهشی با عنوان: «مبانی نظری ضرورت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسعۀ آموزش عالی در ایران: کاستی‌های موجود و راهبردهایی برای اصلاح آن» است، تلاش شده است تا با مروری تحلیلی بر مسیر توسعۀ دانشگاه، به نقش تحول‌آفرین دانشگاه در فرایند توسعه از منظر اقتصادی، علمی ـ آموزشی و اجتماعی ـ فرهنگی پرداخته شود.در بخش نخست این مقاله، ضمن اشاره به فلسفۀ وجودی دانشگاه، در بدو پیدایش آن، به هدف‌های آموزش عالی یا دانشگاه و آموزش نیروی کار، می‌پردازیم. در ادامه، یعنی در سدة بیستم، ضمن اشاره به افزایش چشم‌گیر تقاضا برای دستیابی به آموزش عالی در این دوره به نقش آموزش عالی به مثابۀ موتور توسعه می‌پردازیم. در بخش پایانی،در هزارة سوم و سدة بیست و یکم، ضمن بررسی فرایند جهانی شدن و پیدایش جوامع اطلاعاتی یا دانش، همچنان به نقش دانشگاه در تاثیرگذاری بر شرایط موجود پرداخته می‌شود.در مجموع، دستیابی به توسعه با هر روایتی، زمانی امکان‌پذیر است که نهادهای تولید، توزیع، ترویج و انتشار دانش بسان دانشگاه، به مثابه خرد منفصل جامعه، ضمن برخورداری از استقلال آکادمیک[1] و آزادی علمی[2] به کار ویژه[3] اصلی خود بپردازند.1. academic autonomy/autonomie académique2. academic liberty/liberté académique3. function/fonction