شناسایی مولفه‌ها و نشانگرهای اخلاق پژوهش در آموزش عالی و واکاوی آنها در منابع روش تحقیق فارسی

هدف اصلی از اجرای پژوهش حاضر، شناسایی مولفه‌ها و نشانگرهای اخلاق پژوهش در آموزش عالی و واکاوی آنها در کتاب‌های روش تحقیق فارسی بود که با روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل همه کتاب‌ها، مقاله‌ها، منشورها و موازین اخلاق پژوهش، مدارک و منابع مرتبط با اخلاق پژوهش در بین سال‌های 1350 تا 1396 بود. روش نمونه‌گیری از نوع سرشماری بود و با توجه به محدود بودن جامعه، از تمتمی منابع و مراجع استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها، فرم فیش‌برداری بود و برای تحلیل و جمع‌بندی یافته‌ها از شیوه تحلیل کیفی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد به‌طور کلی، سه مولفه و برای هر مولفه نشانگرهایی برای اخلاق پژوهش قابل طرح است که عبارت‌اند از 1 اصول اخلاقی پژوهشگر و موارد مربوط به آن؛ 2 اصول اخلاقی مرتبط با شرکت‌کنندگان پژوهش و موارد مربوط به آن؛ 3 اصول اخلاقی مرتبط با انتشار نتایج پژوهش و موارد مربوط به آن. همچنین نتایج نشان داد در کتاب‌های روش تحقیق، در ارتباط با مولفه‌ها و نشانگرهای اخلاق پژوهش، به‌طور پراکنده و سطحی، مباحثی ارائه شده است. درمجموع با نظر به اهمیت و منزلت اخلاق پژوهش در نظام آموزش عالی، ضروری است تا در حوزه نظر و عمل، توجه ویژه‌ای به آن معطوف شود.

Identification of Components and Indicators of Research Ethics in Higher Education and their Analysis in the Persian Sources of Research Methodology

The main objective of conducting the present study was to identify the components and indicators of research ethics in higher education and analyze them in Persian books on research methodology. The latter was conducted using the descriptiveanalytic method. The statistical population of the study included all books, articles, charters and standards on research ethics as well as documents and resources related to research ethics between 1971 and 2017. Regarding the sampling method, it was decided to use census, which due to limited population, led to analysis of all available sources and references. Given the data collection tool, it was attempted to make use of snippet forms. Besides, the qualitative analysis method was used to analyze and summarize the findings. The research findings showed that, generally, there were three components and, for each component, indicators for the research ethics as follows: 1) The ethical principles pertained to the researcher and its related issues, 2) The ethical principles related to the participants in the research and its related issues, and 3) The ethical principles related to the publication of research results and its related items. Furthermore, the results showed that, in relation to the components and indicators of the research ethics, some disperse discussion has been developed in the books of research methodology in the dispersed and superficial way. In general, given the importance and research ethics in the higher education system, it is necessary to practically and theoretically focus on this important domain.