تحلیلی بولی از اثر محرومیت نسبی بر خشونت سیاسی

چکیده : مقاله حاضر با ملحوظ‌داشتن واحد تحلیل «کشور» از جبر بولی استفادهنموده است تا به این پرسش پاسخ گوید که چه ترکیب‌هایی از معرّف‌های محرومیت نسبی موجب تکوین خشونت سیاسی می‌شوند؟ رویکرد نظری محرومیت نسبی براساس استدلال‌هایی پیش‌بینی می‌نماید که احتمال وقوع خشونت سیاسی در جوامعی که به‌طور هم‌زمان واجد محرومیت طولی و عرضی‌اند بسیار بیش از سایر جوامع است. در پژوهش حاضر، این فرضیه منبعث از تیوری‌های محرومیت نسبی در میان کشورهای مسلمان خاورمیانه در یک دوره زمانی بیست‌ساله به‌وسیله تکنیک تحلیل بولی مورد وارسی تجربی قرار گرفت.نتایج تحلیل بولی نشان داد که در دوره مورد مطالعه، دو الگوی علّی متفاوت از محرومیت نسبی موجب خشونت سیاسی در کشورهای مسلمان شده‌اند. اول، ترکیبی از تبعیض گروهی قوی با نابرابری اقتصادی پایین؛ و دیگری، جوامعی که در آن‌ها تبعیض گروهی قوی با توسعه شتابان ترکیب شده است.از سویی دیگر، دستاورد نظری ناشی از کمینه‌سازی بولی نیز نشان داد که در میان کشورهای تحت مطالعه، وقوع خشونت سیاسی ارتباطی به نابرابری اقتصادی نداشته است. همچنین، تبعیض گروهی علتِ لازم خشونت سیاسی بوده است؛ یعنی، کلیه کشورهایی که خشونت سیاسی را تجربه کرده‌اند واجد تبعیض گروهی بوده‌اند.