داعیه رستگاری و مساله‌مندی شادی در برهه صفویه

در برهه صفویه شاهد تولد گفتمان جدیدی هستیم که طی آن شادی با مساله رستگاری اخروی پیوند یافت. گزاره‌های آغازیناین گفتمان در گفتارهای مختلف و رساله‌های متعدد ردیه و تحلیلیه بروز یافت و در اشکال مختلف رویت‌پذیر گردید. در پژوهش حاضر بر آنیم تا با نشان دادن سطوح ظهور و تکوین موضوع به این پرسش پاسخ دهیم که شادی از طریق چه مواضعی در بزنگاه صفویه مساله‌مند و از امری حاشیه‌ای به کانون توجه مبدل گردید؟ شیوه انجام پژوهش مبتنی بر رویکرد تحلیل گفتمان فوکویی است که دارای ابعاد دیرینه‌شناسانه و تبارشناسانه است. لذا، به شیوه فوکویی، با حفاری تاریخ صفویه به «انباشت گزاره‌ها» در زمینه شادی در فرامین، قوانین، احکام شاهانه، توبه‌نامه‌ها، رسالات ردیه و تحلیلیه، وقف‌نامه‌ها و سفرنامه‌ها پرداختیم که در‌ آن‌ها امور مرتبط باشادی به محل بحث، قانون، حکم فقهی یا فرامین حکومتی درآمد یا در شیوه‌های حل‌وفصل قضایی یا ساختار اداره امور، متجلی گردید. بدین ترتیب با نشان دادن دگردیسی عقلانیت موجود درسه سطح مفاهیم، نگرش‌ها، و معرفت، جایگاه‌های مساله‌مند شدن شادی را توضیح دادیم. این تحولات عمدتا در سه محورتصوف، طرب و فقه و در پیوند با مساله رستگاری منجر به انباشت گزاره‌ها درباره شادی شدند.

will of salvation and the problematization of happiness in safavid focal point

in the safavid focal point, we saw the birth of a new discourse in which happiness was linked with the subject of salvation in the afterlife. the primary propositions of this discourse appeared in various speeches and numerous acceptance and refutation jurisprudence treatise and were visible in various forms. in the present study, we intend to answer the question by showing the levels of emergence and genesis of the subject, through places which happiness have become problematic and turned from a marginal matter into a focus of attention in the safavid focal point? the research method is based on foucault’s discourse analysis approach, which has archaeological and genealogical dimensions. therefore, in the foucaultian way, by digging the history of safavid era, we started to &accumulate propositions& about happiness in decrees, laws, royal rules, letters of repentance, acceptance and refutation jurisprudence treatise, dedication letters,  deeds of endowment and travelogues, in which matters are related to the place of discussion. , the law, jurisprudence or government decrees, or it was manifested in the methods of judicial settlement or the structure of administration of affairs. in this way, by showing the changes of existing rationality at the three levels of concepts, attitudes, and knowledge, we explained the problematization of happiness. these changes mainly in the three bases of sufism, tarab and jurisprudence and in connection with the subject of salvation led to the accumulation of propositions about happiness