نظریه شکاف بزرگ بررسی آرای تجدید نظرطلبان آسیایی در جامعه‌شناسی تاریخی

یکی از دغدغه‌های اساسی در جامعه‌شناسی تاریخی چگونگی رشد غرب با تاکید بر کشور بریتانیاست. علی رغم تصورات موجود، این سئوال هنوز یکی از اساسی‌ترین و زنده‌ترین بحث‌ها در نحله‌های گوناگون جامعه‌شناسی تاریخی است. ادبیات حاضر در این نحله اگرچه از نگاه شرق‌شناسی متاثر است ولی با آن چه تحت عنوان شرق‌شناسی در ایران متداول شده است تفاوت‌ بسیار دارد. مقاله حاضر در صدد است که یکی از پربحث‌ترین نظریات در نزدیکبه دو دهه اخیر که همزمان رشته‌های تاریخ اقتصادی و جامعه‌شناسی تاریخی را متاثر کرده است، معرفی نماید. ابتدا سعی می‌گردد که مبانی نظری تجدید نظرطلبان آسیایی (مکتب کالیفرنیا) و ارتباط آن با نظریه شکاف بزرگ تشریح شده، سپس مطالعات تجربی که در دو دهه اخیردر این زمینه صورت گرفته مورد وارسی قرارگیرد و درپایان برخی از مهم‌ترین انتقادات بر نظریه فوق ارائه شود. هم چنین در بحثی انتقادی ربط این جریان فکری در جامعه‌شناسی تاریخی را با نگاه فوکویی که بر برخی از کارهای جامعه‌شناسی تاریخی ایران حاکم است را بررسی می‌کند.

the great gap or long divergence, and asian revisionism in historical sociology

one of the basic concerns in historical sociology is how the west developed with an emphasis on britain. despite the current belief that the time for such discussions has passed, this question is still one of the most basic and lively questions in various debates in historical sociology. although orientalism influences the current literature in this field, but it is totally different from what has been popularized under the title of orientalism in iran. this article aims to introduce one of the most controversial theories in the last two decades, which has simultaneously affected the fields of economic history and historical sociology. first, it is tried to explain the theoretical foundations of the asian revisionism (california school) and its relationship with the theory of the great divergence, then the empirical studies that have been carried out in the last two decades in this field are examined, and finally, some of the most important criticisms of the above theory are reviewed. also, in a critical discussion, we examine the relationship of this current of thought in historical sociology with foucault’s view that dominates some works of historical sociology in iran.