بیگانگی پست مدرن: در نقد فراموشی شباهت

مسئلۀ این مقاله توضیح به وجود آمدن صور نوین بیگانگی در دورۀ پست‌مدرن است. به این منظور پس از بیان منظور از دورۀ پست‌مدرن و شرح نظریه‌های شکل‌گرفته در آن، به توضیح دو مفهوم «بیگانگی» و «بیگانگی پست‌مدرن» پرداخته‌ایم. در نهایت منطق به وجود آمدن «بیگانگی پست‌مدرن» را شرح داده‌ایم. این مقاله مدعی است در دورۀ پست‌مدرن مفهوم «تفاوت» به یکی از محوری‌ترین مفاهیم نظری بدل شد. پست‌مدرنیسم با نقد کلان‌روایت‌های مدرن، به دنبال به رسمیت‌شناختن امر خاص، امر به حاشیه رفته و امر فرهنگی بود. در این فضا نظریه‌پردازی دربارۀ تفاوت همگام با جنبش‌های فرودستانی نظیر زنان، سیاهان و مخالفان استعمار پیش رفت. اما تمرکز بر مفهوم تفاوت به تولید شکل‌هایی از دانش و آگاهی انجامید که از درک شباهت خود با دیگری ناتوان بود. «بیگانگی پست‌مدرن» باعث شد هم نظریات علوم اجتماعی و هم جنبش‌های جدید اجتماعی از درک منطق عمل سرمایه‌داری نئولیبرال و پیوندهای میان آن با پست‌مدرنیسم فرهنگی بازمانند.

Postmodern alienation: a critique of forgetting similarity

This paper seeks to analyze new forms of alienation in the postmodern era. To this end, following an explanation of “postmodern era” and theories generated in this era, concepts of alienation and postmodern alienation will be explored. Finally, an explanation is offered of the genesis of “postmodern alienation”. This paper argues that in postmodern era the concept of “difference” became the most central theme in both social theories and new social movements. By questioning modern metanarratives, postmodernism sought to recognize the particular, the marginal and the cultural. In this era, theorizing about the concept of “difference” was simultaneous with blacks, women, postcolonial and other social movements. Focus on “difference,” however, resulted in the emergence of forms of knowledge and consciousness incapable of acknowledging similarities with others. Consequently, “postmodern alienation” prevents both social theories and social movements from understanding the logic of neoliberal capitalism and its ties with cultural postmodernism.