جامعه‌شناسی تاریخی– تطبیقی ماکس وبر، تئوری عام و برخی ملاحظات در مورد گفتمان شرق‌شناسی در ایران

ماکس وبر از جمله بنیان گذاران عمده در جامعه شناسی تاریخی است. او نه تنها دغدغه بررسی تاریخی مسائل اجتماعی را داشت، بلکه این امر را به جد به صورت تطبیقی پیگیری می نمود و آثار خود را با محوریت سرمایه داری غربی و با تاکید بر فرایند عقلانی شدن  پی می‌گرفت. نکته اساسی که در این میان مطرح است، این است که وبر در تمام پروژه خود سعی نمود بین تفسیرگرایی در نظریه و کار تطبیقی در پژوهش، بین تفسیر و تبیین، بین خاص بودگی و امر عام  آشتی برقرار کند، برای او عینیت در علوم انسانی بسیار مهم بود. به عبارتی دیگر وبر سعی می نمود با ایجاد یک تعریف مشخصبه شکل نوع های مثالی نگاه ژنریک خود از پدیده مورد نظر را به دست دهد، در این نوشته سعی می شود: نخست؛ با نگاه به مقالات روشی وبر، کار فکری و تلاش وی در زمینه توصیف، تبیین، تطبیق و تعمیم در جامعه شناسی تاریخی بحث شود، دوم؛ با بررسی  ریشه های گفتمان شرق شناسی، تفاوت های اساسی نگاه وبر با گفتمان شرق شناسی مورد بررسی قرار گیرد و سوم؛ با اشاره به وضعیت فعلی جامعه شناسی تاریخی ایران، بحث خواهد شد که : برخلاف نظریه گفتمان می توان با بازگشت به ایده نوع های مثالی وبر که در جامعه شناسی تاریخی ارائه داد ه است، هم نظریه عام و هم نظریه خاص در مطالعات تاریخی را لحاظ کرد، امر تطبیق، نقد و عینیت را نیز همچنان مد نظر قرار داد  تا کلیت تجدد غربی به برساخت  فرو کاسته نشود.

Weber’s comparative -Historical sociology, general theory and some consideration on orientalist discourse in Iran

Max Weber is one of the most important founders of historical sociology. Not only, he emphasized the historical study of social problems, but also he seriously pursued a comparative approach. He developed his work with a focus on capitalism and an emphasis on the process of rationalization. The main point here is that weber sought to reconcile the interpretation with explanation, and specificity with general issues. For him, objectivity in the social sciences was important. In this article, we did three jobs. First, we discussed his efforts to describe, explain, and generalize a phenomenon in historical sociology by examining his methodological works. Second, we examined the main difference between Weber’s point of view and the oriental discourse. Finally, we argued that in order to avoid reducing the Western modernity to construction, one should use Weber’s ideal type contrary to the theory of discourse.