رابطۀ انسان و طبیعت در اندیشه و شعر معاصر مطالعۀ تطبیقی- جامعه‌شناختی شعر سهراب سپهری و مهدی اخوان ثالث

این مقاله به‌رابطۀ انسان و طبیعت در اندیشه و شعر سهراب سپهری و مهدی اخوان ثالث می‌پردازد. دو دفتر «صدای پای آب» و «حجم سبز» از سپهری و سه دفتر «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا» از اخوان ثالث انتخاب گردیده‌است. در این مقاله از برخی نظریه‌پردازان مکتب رمانتیسم، به‌خصوص ژان ژاک روسو استفاده شده‌است. رویکرد این پژوهش بین‌رشته‌ای و روش آن تحلیل محتوای کیفی از نوع مضمونی، که نخست به‌شیوۀ قیاس به‌ردیابی مفاهیم ملاحظات نظری پرداخته که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به‌نظم‌مندی طبیعت اشاره کرد که در اشعار سپهری حضور پررنگی دارد. دوم به‌شیوۀ استقرا، مفاهیم و مقولاتی را که در پیوند با رابطۀ انسان و طبیعت بوده و در ملاحظات نظری نیامده، استخراج شده‌است. با تکیه بر این دو منطق پژوهشی و کاربست روش تحلیل محتوای مضمونی دو سازۀ مفهومی «طبیعت‌گرایی» و «دگردیسی رابطۀ انسان و طبیعت» به دست آمد که بین اشعار سپهری و اخوان ثالث مشترک است، اما هر کدام تلقی خاص خود را نسبت به این مفاهیم دارند. وجه ممیزۀ اشعار سپهری در این مورد توجه به‌تمامی عناصر طبیعی و ارجح ‌ندانستن یکی بر دیگری یا به‌عبارت روشن‌تر، اهمیت به «کلیت طبیعت» و در اشعار اخوان ثالث، «هم‌سرنوشتی انسان و طبیعت» است. گذشته از این، نوع مواجهه سپهری و اخوان ثالث با طبیعت، در تضاد با زمانۀ آن‌ها و در تقابل با گفتمان حاکم و اندیشۀ پیشرفت مسلط بر آن قراردارد.

The Relationship Between Human and Nature in Contemporary Percian Poetry: A Comparative Study Between Sepehri and Akhavan Sales

This article deals with the relationship between man and nature in the thought and poetry of Sohrab Sepehri and Mehdi Akhavan Sales. Two books, &The Sound of Water Feet& and &Green Volume& by Sepehri, and three books, &Winter&, &The End of Shahnameh& and &From this Avesta& by Akhavan Sales, have been analyzed in this article. This article uses the views of some Romantic theorists, especially JeanJacques Rousseau. The approach of this interdisciplinary research and its method is a qualitative content analysis of a thematic type, which first deals with the method of analogy to find the concepts of theoretical considerations, the most important of which is the order of nature, which is present in Sepehri’s poems. Second, the method of induction has extracted concepts and categories that are related to the relationship between human and nature and have not been considered in theoretical considerations. Relying on these two research logics and applying the method of thematic content analysis, two conceptual constructs of &naturalism& and &metamorphosis of humannature relationships& were obtained, which are common between the poems of Sepehri’s and  Akhavan Sales, but each has its own perception of these concepts.  The distinguishing feature of Sepehri’s poems, in this case, is the attention to allnatural elements and having no superiority over each other,  and in Akhavan the main attention is on, &the coexistence of human and nature.& Moreover, the kind of confrontation between Sepehri and  Akhavan Sales with nature is in contradiction with their time and in opposition to the dominant discourse and the idea of progress that dominates it.