دیرینه‎شناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول

تحقیق حاضر درصدد است تا با رویکردی پساساختارگرایانه و نیز، روش دیرینه‌شناسی فوکویی، نقطه‌پیدایی مسئلۀ هویت زن در ایران و نیز، اصلی‎ترین گفتمان‎هایی را که در برساخت زنانگی در ایران ایفای نقش کرده‎اند، بازشناسد. براساس یافته‎های پژوهش حاضر، می‎توان بازۀ تاریخی جنبش مشروطه تا پایان پهلوی اول را که از آن با عنوان فرآیند مدرنیته در ایران یاد می‎شود، نقطۀ پیدایی مسئلۀ زنانگی و هویت زن در ایران به‎شمار آورد. ضمن آن‎که سه گفتمان اصلی قدرت (حاکمیت سیاسی) با بهره‎گیری از ابزار قانون و قوۀ قهریه، گفتمان دینی (عمدتا روحانیت تشیع) از طریق تفسیر آیات و احادیث و باب اجتهاد و نیز، گفتمان روشن‎فکری با استفاده از ادبیات و رمان، نگارش کتب و چاپ نشریات، مهم‎ترین گفتمان‎های تاثیرگذار در برساخت زنانگی در این‎دوره به‎شمار می‎روند. باوجوداین، هرسه گفتمان مزبور با غیریت‎سازی از گفتمان رقیب و تعریف مفاهیم خود در مرزبندی با دیگری و برجسته‎سازی تنها یکی از مولفه‎های هویت‎ساز، تعریفی ایستا از زنانگی و هویت زن در ایران ارائه کرده و تلاش داشته‎اند تا فردیت و رویت‎ناپذیری سوژه‎های منفرد زنان را در ایران سرکوب کنند. این در حالی است که نمایندگان گفتمان مقاومت زنانه بدون توجه به الزامات گفتمانی، با روایت‎های زنانه و نیز، ترکیب و گزینش مولفه‎های هویتی هریک از این گفتمان‎ها؛ یعنی ناسیونالیسم ایرانی، مذهب تشیع و مفاهیم مدرن همچون آزادی، برابری و پیشرفت، از یک‌سو بر آن بوده‎اند تا صدای حذف‎شده‌ی آن‎ها شنیده شود و از سوی دیگر، با به‎چالش‎طلبیدن سلطۀ این گفتمان‎ها موجبات تضعیف آن‎ها را فراهم آورده و سوژگی خود را به نمایش گذارده‎اند.

Archeology of Feminity Construction in Iran since Constitutionalism to the End of Pahlavi the First

This paper aims to study the construction of women identity by poststructuralist approach and Foucault’s method of archeology. According to the findings, the historical period of Constitutionalism to the end of Pahlavi the first, which is regarded as the process of modernity in Iran, is considered as the creation of female issues and women identity in Iran. The three main discourses political sovereignty, religious, and intellectual discourses had influenced the construction of women identity by using law and force,  interpreting verses and hadiths, and publishing books and magazines respectively. However, each of the three discourses tried to give a solid definition of femininity and women identity in Iran by defining a border with the other discourses and seeing them as &the other one and attempting to suppress the individuality. Meanwhile, the representatives of the discourse of women’s resistance have attempted to be heard using feminine narratives and a combination of identical factors of Iranian nationalism, the Shiite branch of Islam, and modern concepts like freedom, equality, and progress. In addition, these representatives weaken the dominance of the discourses and present their subjectivity.