تحلیل تطبیقی عوامل موثر بر قانون‏گریزی و قانون‏شکنی در استان‏های ایران مبتنی بر منطق فازی

براساس آمارها، پژوهش‌ها و نظرسنجی‌های متعدد، در کشور ایران میزان قانون‏شکنی و قانون‏گریزی زیاد است. در این پژوهش در صدد شناسایی و تبیین عوامل موثر بر قانون‌شکنی و قانون‌گریزی در بین استان‌های ایران هستیم. چارچوب نظری پژوهش براساس نظریه‌های کج‌رفتاری و توسعه‌اجتماعی است؛ براین‌اساس، عوامل تبیین‏کننده‌قانون‏گریزی و قانون‌شکنی به دو دسته عوامل نگرشی و عوامل ساختاری تقسیم‏بندی شدند. سپس، از تابع رفتار چلبی برای شناسایی و تبیین ترکیب‏هایی از عوامل موثر بر قانون‏گریزی و قانون‏شکنی در بین استان‌های ایران استفاده شده است؛ بنابراین، رویکرد این پژوهش تحلیل تطبیقی-فازی  و تکنیک جمع‌آوری داده‌ها به‌دلیل وسعت موضوعی و نظری پژوهش، تحلیل داده‌های موجود (ثانویه) است. براساس نتایج، با بررسی شروط عِلّی موثر بر قانون‌گریزی در کل استان‌های کشور، دو مسیر (ترکیب) منجر به قانون‌گریزی مشاهده شد. در مسیر اول، چهار شرط گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، میزان سواد و بیکاری‏ در ترکیب با یکدیگر به قانون‏گریزی منجر شدند، اما‏ مسیر دوم از ترکیب پنج شرط احساس عدالت کم، گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، سواد و شهرنشینی شکل گرفته است. همچنین، ضریب سازگاری کل در این دو مسیر عِلّی برابر با ‏0.95 بود. این میزان سازگاری همراه با شاخص پوشش برابر با 0.59 بیانگر اهمیت نظری و تجربی این دو مسیر است.

Comparative Analysis of Factors Affecting the Law-breaking Tendency Amongst The Iranians

According to various statistics, researches, and polls, the rate of lawbreaking in Iran is high. In this study, we seek to identify the factors affecting the violation of the law among the provinces of Iran. The theoretical framework of the research is based on theories of deviance and social development. Also, the explanatory factors of lawbreaking were divided into two categories: attitudinal factors and structural factors. Then, Chalabi’s theory of behavior function has been used to identify and explain combinations of factors affecting the lawbreaking among the Iranians. Our research approach was the comparativefuzzy analysis and due to the thematic and theoretical scope of the study, we used the secondary data analysis technique. The data were analyzed with the use of SPSS and FSQCA software. Based on the results, by examining the causal conditions affecting lawlessness in all provinces of the country, two paths (combination) leading to a tendency towards lawbreaking were observed. In the first path, four conditions of the tendency to low order, social confusion, literacy, and unemployment rate combined led to a tendency towards breaking the law. However, in the second path, we had the five conditions of feeling justice, the tendency to low order, social confusion, literacy, and urbanization. Also, the total compatibility coefficient in these two causal paths was equal to 0.95. This compatibility with a coverage index of 0.59 indicates the theoretical and experimental importance of these two paths.