خصوصیات ریخت‌شناسی و عملکرد ریشه در ژنوتیپ‎های بومی کاسنی

کاسنی (cichorium intybus) یک گیاه دارویی است که درریشه، برگ و بذر آن ترکیبات مهمی مثل اینولین، سزکوئی‌ترپن لاکتون‎ها، کومارین‎ها و فلاونوئید‎ها وجود دارد. کاسنی ریشه‎ای به‎عنوان یک گیاه صنعتی، اصلی‎ترین منبع تهیه اینولین، در کشورهای اروپایی، چین و ژاپن است. در این تحقیق برای اولین بار جهت بررسی توانمندی ژنوتیپ‎های بومی کاسنی از نظر عملکرد ریشه و چند صفت زراعی مهم، یازده توده بومی و یک جمعیت مجارستانی کاسنی ریشه‎ای (شاهد) اواخر اسفند سال زراعی 91-1390 در پژوهشکده علوم و صنایع غذایی مشهد کشت شدند. صفات مورد مطالعه، شامل طول و عرض برگ، شدت کرکدار بودن، وزن خشک ریشه و اندام‎های هوایی و نسبت آنها، زمان ظهور ساقه گل‎دهنده، تعداد جوانه در محل طوقه و ارتفاع نهایی گیاه بود. با توجه به اینکه رابطه بین عملکرد اینولین و درصد اینولین در ارقام بررسی شده کاسنی، معنی‎دار نیست، لذا در این تحقیق وزن خشک ریشه به‎عنوان شاخص عملکرد اینولین کاسنی در نظر گرفته شد. وزن خشک ریشه در اکثر ژنوتیپ‎های ایرانی در اولین نمونه‎گیری در مرحله روزت تا قبل از ظهور ساقه گل‎دهنده (هفته هشتم پس از کاشت) وضعیت مطلوبی داشت و حتی ژنوتیپ ملاثانی وزن خشک ریشه بیشتری نسبت به شاهد داشت، ولی وزن خشک ریشه ژنوتیپ‎های بومی با ظهور ساقه گل‎دهنده (بولتینگ) در سال اول کشت در دومین مرحله نمونه‌گیری یک ماه قبل از برداشت (هفته بیست و ششم پس از کاشت) به‎طور چشمگیری نسبت به شاهد کمتر بود.