بررسی کاهش جوانه‌زنی بذر طی دو دوره نگهداری 10 و 22 ساله در تعدادی از گونه‌های درختی و درختچه‌ای ارتدکس موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

روند کاهش درصد جوانه‌زنی بذر هفت گونه درختی و درختچه‌ای موجود در سردخانه بانک ژن منابع طبیعی کشور بررسی شد. سه گونه rhus coriaria ، smirnovia turkestana  و  seidlitzia rosmarinus به مدت 10 سال و چهار گونه کهورprosopis stephaniana و کاج (pinus radiata، pinus pinea و pinus pinaster) به مدت 22 سال در سردخانه فعال نگهداری شده بودند. دو آزمایش جداگانه براساس مدت نگهداری (10 و 22 سال) طراحی و انجام شد. اطلاعات حاصل از کاهش درصد جوانه‌زنی گونه‌ها به تفکیک زمان نگهداری با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند. نتایج نشان داد در هر دو آزمایش روند کاهش جوانه‌زنی یکسان نبوده و بین نمونه‌ها اختلاف معنی‌دار وجود داشت. از بین نمونه‌هایی که 10 سال نگهداری شده بودند گونه seidlitzia rosmarinus با منشا یزد کمترین کاهش (19/8 درصد) و گونه سماق (rhus coriaria) بیشترین کاهش درصد جوانه‌زنی (78 درصد) را داشتند. گونه اشنان (seidlitzia rosmarinus) با منشا خوزستان کاهش بیشتری نسبت به همین گونه با منشا یزد داشت. از بین نمونه‌هایی که 22 سال نگهداری شده بودند بیشترین کاهش جوانه‌زنی در بذر کاج بادامی (pinus pinea) با منشا ترکیه (از 71 به 6/11 درصد) و کمترین آن در بذر کاج ایتالیایی (pinus radiata) با منشا خراسان شمالی مشاهده شد (6/82 به 6/59). اگرچه این بذرها رفتارشان ارتدکس است ولی اختلاف چشمگیری در زوال بذر خود دارند. بنابراین لازم است در برنامه‌ریزی حفاظت از این منابع توجه شود که نمی‌توان صرف ارتدکس بودن مدیریت واحدی را برای نگهداری بذر آنها اعمال کرد و لازم است حفاظت و احیاء آنها براساس گونه و منشا بذر انجام شود.