بررسی ویژگی های کاریولوژیکی در چند جمعیت از گونه Aegilops biuncialis مناطق مختلف شمال‌غرب ایران

گونه های aegilops از مهمترین خویشاوندان وحشی گندم و یکی از غنی ترین منابع ژنتیکی در اصلاح گندم به شمار می-روند. گونهae. biuncialis گونه‌ای تتراپلویید با 28 کروموزوم می باشد که از اجداد دیپلویید ae. umbellulata و ae. comosa اشتقاق یافته است. این تحقیق به‌منظور مطالعه ویژگی های کاریوتیپی کروموزوم های ده جمعیت از گونه ae. biuncialis انجام شد. کاریوگرام هر جمعیت، حداقل در 12 فرد با استفاده از رنگ‌آمیزی استو-فریک-هماتوکسیلین تهیه و ویژگی‌های کروموزومی شامل طول بازوی کوچک و بزرگ، طول کل کروموزوم، شاخص نسبت بازو و طول نسبی آن تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که در مجموعه کروموزومی این گونه به غیر از یک جمعیت سه جفت کروموزوم دارای فرورفتگی ثانویه و ماهواره موجود می‌باشد. بلندترین کروموزوم ماهواره دار، کروموزوم‌ شماره 1 بود که اندازه ناحیه ماهواره آن کوچکتر از اندازه ماهواره در دو کروموزوم ماهواره دار دیگر بود. تجزیه واریانس طول نسبی و شاخص نسبت بازوی هر یک از کروموزوم‌ها‌ نشان داد که از لحاظ طول نسبی همه کروموزوم ها غیر از جفت کروموزوم‌های 10 و 13 بین جمعیت‌ها اختلاف معنی‌داری باهم دارند. از لحاظ شاخص نسبت بازو نیز در جفت کروموزوم های 1، 2، 3، 6، 9، 10 و 13 اختلاف معنی داری بین جمعیت-ها مشاهده شد. از نظر درجه تقارن استبینز جمعیت های ورزقان، اردبیل و tn-01-293 در دسته a2 و بقیه جمعیت ها در دسته a3 قرار گرفتند که نشانگر متقارن بودن کاریوتیپ جمعیت های مورد مطالعه است. همچنین گروه بندی 10 جمعیت مورد بررسی بر اساس دو مولفه اصلی در تجزیه به مولفه‌های اصلی و تجزیه خوشه ای، آنها را در چهار گروه قرار داد که از فاصله جغرافیایی تبعیت می‌کردند.