بررسی تولید علوفه در منابع ژنتیکی زراعی و وحشی برخی شبدرهای یکساله ایران با استفاده از آب سبز در مناطق نیمه‌مرطوب معتدل کشور

شبدر وارداتی برسیم (trifolium alexandrinum)، یکی از مهمترین گونه شبدر زراعی برای استفاده در مناطق نیمه مرطوب معتدل همانند برخی از مناطق شمالی کشور است که سالیان متمادی در جنوب و شمال کشور کشت می‌شود. جهت افزایش تنوع شبدر در سیستم‌های زراعی، طی سال‌های گذشته منابع ژنتیکی شبدرهای یک‌ساله وحشی موجود در کشور جمع‌آوری و ارزیابی شده‌اند. ولی واکنش این منابع در مناطق نیمه مرطوب معتدل شمال کشور از نظر تولید علوفه بررسی نشده است. لذا به این منظور، تعداد 17 نمونه ژنتیکی شبدر، از 8 گونه ، شامل سه گونه زراعی t. alexandrinum، t. resupinatum، t. incarnatum و 5 گونه وحشی شامل t. angustifolium ، t. echinatum، t. diffusum، t. lappaceum و t. purpureum به همراه رقم محلی شبدر برسیم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال (1398 و 1399) در شرایط دیم گرگان کشت و ارزیابی شدند. رطوبت مورد نیاز گیاه با استفاده از بارندگی‌های طبیعی تامین شد. بعد از برداشت، علوفه خشک هر کرت محاسبه و داده‌های دو سال بصورت آشیانه ای تجزیه واریانس شدند و مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی‌داری را در بین گونه‌ها نشان داد که میانگین عملکرد علوفه خشک در گونه‌های t. diffusum و t. resupinatum بترتیب 2063 و 6120 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که شبدرهای t. incarnatum و t. resupinatum بیشترین و شبدرهای t. lappaceum و t. purpureum کمترین ضریب تغییرات تولید علوفه در طی دو سال داشتند. این تحقیق نشان داد که برخی منابع ژنتیکی شبدر برسیم موجود در بانک ژن ملی ایران، همچنین نمونه‌های ژنتیکی 50tn00250 (شبدر ایرانی) و 50tn00708 (t. echinatum) قابلیت استفاده بصورت کشت مستقیم برای تولید علوفه در مناطق شمالی کشور با بارش بین 425.5 -212.4 میلی متر در سال را دارند. ولی شبدرهای وحشیt. purpureum 50tn00555، t. lappaceum 50tn01238، t.angostifolium 50tn01548 و t. diffusum 50tn01443 به علت ضریب تغییرات کم آنها در شرایط بارانی متفاوت و پایین بودن عملکرد آنها، نیاز به تحقیقات به نژادی بیشتر برای استفاده در مناطق شمالی دارند.

investigation of forage production in some cultivated and wild annual clovers using green water in semi-humid temperate regions of iran

berseem clover (trifolium alexandrinum), is one of the most important imported species of cultivated clover that cultivated for many years in the south and north of iran. to increase the diversity of clover in agricultural systems, the genetic resources of annual wild clovers have been collected and evaluated over the past years in iran. but, the reaction of these resources in semi-humid temperate regions of the north of iran has not been investigated the forage production. for this purpose, 17 accessions of clover from eight species, including three cultivated species as: t. alexanderinum, t. resupinatum, and t. incarnatum; and five wild species of t. angostifolium, t. echinatum, t. diffusum, t. lappaceum, and t. purpureum along with the local cultivar of berseem clover were cultivated and evaluated based on randomized complete block design with three replications, over two years (2018 and 2019) under rainfed conditions in gorgan, iran. the required moisture to the plant was provided by natural rainfall. after harvesting, the dry forage yield of each plot was calculated and the data of the two years were analyzed using nested anova and mean comparisons were made using duncan’s test. results showed a significant difference among the species for forage yield. forage dry matter yield ranged from 2063 kg/h in t. diffusum to 6120 kg in t. resupinatum, respectively. based on coefficient of variation (cv) and fluctuation of forage production over two years, t. resupinutum and t. incarnatum had the highest and t. lappaceum and t. purpureum had the lowest forage production and cvs. this study showed that the genetic resources of barseem clover available in the iranian national plant gene bank, as well as accessions of 50tn00250 (persian clover), and 50tn00708 (t. echinatu) could be used as direct cultivation for forage production in the northern regions of iran within the range of annual precipitation (212-425mm). but, the wild clovers 50tn00555 (t. purpureum), 50tn01238 (t. lappaceum), 50tn01548 (t. angostifolium), and 50tn01443 (t. diffusum) due to their low cv in different rainy conditions and their low yield, need further breeding researches for improve varieties in northern regions of iran.