گزینش ژنوتیپ‌های برتر نسل دوم سیاه تاغ (haloxylon aphyllum (minkw.) l.) با روش‌های آماری چند متغیره

گونه‌های جنس تاغ (haloxylon sp.) از گیاهان سازگاری هستند که در برنامه های تثبیت شن های روان نتایج رضایت‌بخشی داشته اند. به‌منظور بررسی قابلیت ژنتیکی نتاج ژنوتیپ‌های برتر سیاه تاغ، آزمایشی با 19 ژنوتیپ در سال 1392 در ایستگاه تثبیت شن های روان حسین‌آباد قم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در طول پنج سال صفات مختلف مورفولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس دو طرفه و مرکب در مورد کلیه صفات نشان داد که بین میانگین بسیاری از صفات در بین ژنوتیپ‌ها در کلیه سال‌ها اختلاف معنی داری وجود داشت. ارتفاع، قطر تنه اصلی و قطر بزرگ تاج در کلیه سال‌ها با یکدیگر همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان دادند. ارتفاع در سال پنجم با ارتفاع و قطر تنه اصلی در سال‌های قبل همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد. پنج عامل اول حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی با داشتن مقادیر ویژه بالاتر از یک به‌عنوان عامل های اصلی وارد تجزیه عامل‌ها شدند. عامل های اول تا پنجم به ترتیب «قطر تاج»، «ارتفاع»، «بقا و زنده‌مانی نهال‌ها»، «خسارت آفات و بیماری‌ها» و «آلودگی به سفیدک تاغ» بودند. براساس نتایج مقایسه میانگین ها چهار گروه حاصل از تجزیه خوشه ای از نظر تمامی صفات در سطوح احتمالی 1% و یا 5% با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. ژنوتیپ‌های تشکیل دهنده خوشه دو از لحاظ ارتفاع، قطر تنه اصلی و قطر بزرگ تاج در کلیه سال‌ها برتر از سایر گروه‌ها بودند. این گروه شامل ژنوتیپ‌های با منشا اولیه از یزد 4، سمنان 3، 5 و 6 بودند.

Selection of superior genotypes of Haloxylon aphyllum (Minkw.) L. by multivariate statistical methods

Haloxylon species are adaptable plants that have had satisfactorily results in sand fixation programs. To investigate the genetic potential of progeny of the superior Haloxylon aphyllum genotypes, an experiment with 19 genotypes was performed using a randomized complete block design with three replications at Hossein Abad sand dune stabilization station, Qom, Iran in 2013,. During five years, various morphological traits were evaluated. Combined analysis of variance over years for all traits showed that there was a significant difference between many of  traits among genotypes in all years. Tree height, main trunk diameter and crown diameter showed a positive and significant correlation with each other in all years. Height in the fifth year showed a positive and significant correlation with the height and diameter of the main trunk in the preceding years. The first five factors resulting from principal component analysis with specific values higher than one were entered into factor analysis as the main factors. The first to fifth factors were identified as crown diameter, height, survival and seedling survival, pest and disease damage and powdery mildew infection, respectively. Based on the mean comparison of the four groups obtained from cluster analysis, the groups showed significant differences in all the traits at p < 0.01 or p£0.05. The genotypes in cluster2 were superior to other groups in terms of height, main trunk diameter and crown diameter in all years. This group included genotypes of primary origins of Yazd 4 and Semnan 3, 5 and 6.