بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیکی در جمعیت‌های فستوکا پابلند (festuca arundinacea schreb)

فستوکا پابلند ازجمله گیاهان علوفه‌ای مهم از خانواده گراس‌ها می‌باشد. فستوکا پابلند به دلیل مقاومت به شوری، خشکی، فلزات سنگین و چرای بی‌‌رویه و همچنین جلوگیری از فرسایش خاک می‌تواند یک گزینه مناسب برای کشت وسیع در ایران به دلیل خشکسالی‌های اخیر و کاهش سطح مراتع باشد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی 90 جمعیت فستوکا پابلند بر اساس ده صفت مورفولوژیکی و عملکردی (شامل قطر تاج پوشش، تعداد روز تا خوشه‌دهی، تعداد روز تا گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول خوشه، قطر یقه، تعداد ساقه، طول برگ، عملکرد علوفه خشک و عملکرد بذر) در منطقه باسمنج تبریز از استان آذربایجان‌شرقی بین سالهای 1394 تا 1396 ارزیابی شد. نتایج مقایسه میانگین جمعیت‌ها نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار برای کلیه صفات بجز قطر تاج پوشش بود (p<0.01). بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که تعداد ساقه، طول پدانکل، قطر یقه و سطح تاج‌پوشش همبستگی مثبت و معنی داری با وزن علوفه خشک و وزن بذر داشتند. وراثت پذیری کلیه صفات متوسط تا زیاد بود. بیشترین میزان وراثت پذیری به‌ترتیب مربوط به صفات عملکرد دانه، عملکرد علوفه خشک و تاریخ گلدهی بود. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی، جمعیت‌های فستوکا پابلند به دو گروه اصلی زینتی و علوفه‌ای و چهار خوشه (خوشه 1 و 2 شامل جمعیت‌های دیررس و زودرس علوفه‌ای و خوشه 3 و 4 شامل جمعیت‌های زینتی) متفاوت تقسیم‌بندی شدند. خوشه 4 شامل جمعیت‌های زینتی با خوشه 1 شامل جمعیت‌های علوفه‌ای دارای بیشترین فاصله ژنتیکی بودند که با تلاقی بین آنها هتروزیس بیشتری انتظار می‌رود. نتایج نشان داد جمعیت‌های مورد بررسی در این پژوهش از تنوع لازم برای انجام برنامه‌های اصلاحی فستوکا پابلند برخوردار هستند و می‌توانند در برنامه‌های اصلاحی آینده این گیاه استفاده شوند.

Investigation of genetic diversity of forage yield and morphological traits in tall fescue (Festuca arundinacea Schreb.) populations

Tall fescue (Festuca arundinacea) is one of the most important forage plants in the Gramineae family. Due to its resistance to salinity, drought, heavy metals, excessive grazing, as well as preventing soil erosion, tall fescue can be an appropriate choice for largescale cultivation in Iran because of recent droughts and declined rangelands area. In the present study, the genetic diversity of 90 tall fescue populations was evaluated using 10 morphological and yield related traits including; canopy diameter, days to flowering, days to pollination, plant height, panicle length, collar diameter, number of stems, leaf length, dry forage yield and seed yield in Basmanj region, Tabriz (East Azerbaijan), Iran, during 2015 to 2017. According to the mean of the populations,there were significant differences (p < 0.01) among populations for all of studied traits except for canopy diameter. The results of correlation coefficients revealed that the number of stems, peduncle length, collar diameter and canopy area had a positive and significant correlation with dry forage and seed weight. The heritability of all studied traits was moderate to high. The highest heritability was related to seed yield, dry forage yield and flowering date, respectively. Based on the results of cluster and principal component analyses, studied tall fescue populations were divided into two main groups of ornamental and forage and four clusters (clusters I and II including early and latematuring forage populations and clusters III and IV including ornamental populations). The cluster IV included ornamental populations showed the highest difference and genetic distance with cluster I including forage populations and then more heterosis is expected by realizing cross between them. The results showed that the populations investigated in this study had the necessary diversity to running tall fescue breeding programs and can be potentially used in future breeding programs of this plant.