کشت جنین بذر به‌منظور غلبه بر خفتگی بذر و تولید گیاهچه گیاه دارویی چویل (ferulago angulata (schlecht.) boiss.)

گیاه دارویی چویل (ferulagoangulata) متعلق به خانواده چتریان می‌باشد که بوسیله بذر تکثیر می‌شود، ولی خفتگی بذر عامل محدود کننده‌ای در تکثیر این گیاه است. به‌منظور ارزیابی کارایی کشت درون‌شیشه‌ای و همچنین ترکیب محیط کشت و نوع ریزنمونه بر رفع خفتگی بذر در گیاه چویل، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در پنج تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار اکوتیپ (آبنهر، گایونه، وزگ و سی‌سخت) از استان کهگیلویه و بویراحمد و سه غلظت مختلف از محیط کشت پایه موراشیگ و اسکوگ (یک چهارم، یک دوم و کامل) بودند. بذرهای جمع‌آوری شده پس از ضدعفونی، به‌صورت بذر کامل و رویان‌های جدا شده در محیط‌های ذکرشده کشت شدند. در این آزمایش، رویان‌های جدا شده با توجه به نوع اکوتیپ بعد از 6-3 روز جوانه زدند. اما در بذرهای کامل در محیط‌های کشت‌ مورد استفاده هیچ‌گونه جوانه‌زنی مشاهده نشد. نتایج کشت رویان نشان داد که اثر محیط کشت و نوع اکوتیپ به‌طور معنی‌داری همه صفات گیاهچه‌ای اندازه‌گیری شده را تحت تاثیر قرار داد. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بین محیط‌کشت‌های مختلف اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت و محیط کشت ms1.4 نسبت به دو محیط کشت دیگر از نظر درصد جوانه‌زنی رویان و رشد گیاهچه برتری داشت. بین اکوتیپ‌های مختلف نیز از نظر آماری اختلاف معنی‌داری وجود داشت و اکوتیپ گایونه درصد جوانه‌زنی رویان و رشد گیاهچه بالاتری نسبت به بقیه اکوتیپ‌ها داشت. بنابراین، کشت درون‌شیشه‌ای رویان‌های بذری گیاه چویل روی محیط کشت ms1.4 روش مناسبی برای غلبه بر خفتگی بذر فراهم می‌کند. گیاهچه‌های حاصل از جوانه‌زنی و رشد جنین با موفقیت به گلدان و محیط طبیعی انتقال یافت. با توجه به نتایج این تحقیق، عوامل بازدارنده جوانه‌زنی در گیاه چویل، در پوشش اطراف رویان قرار داشته و تا زمانی که عوامل بازدارنده رفع نشود، رویان قادر به جوانه‌زنی نخواهد بود. بنابراین، جداسازی و کشت رویان در شرایط درون‌شیشه‌ای ابزار مناسبی را برای رفع خفتگی بذر این گیاه، به‌ویژه برای مطالعات آزمایشگاهی فراهم می‌کند.

Embryo culture to overcome seed dormancy and produce seedling in Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss.

Ferulago angulata as a medicinal plant belongs to the Apiaceae family, and propagated by seed. But, seed dormancy is a main limiting factor in its propagation. To evaluate the efficiency of in vitro culture as well as the combination of culture medium and explant type on breaking seeds dormancy of Ferulago angulata, a factorial experiment was conducted based on a completely randomized design with five replications. The treatments consisted of four ecotypes (Abenahr, Gauonhe, Vezg, Sisakht) from Kohgiluyeh and BoyerAhmad province, Iran and three concentrations of Murashige and Skoog basal medium (1/4, 1/2 and 1MS) and explant type (seed or embryo). Collected seeds were surface sterilized and then were planted as intact seeds, and isolated embryos in the above mentioned media. In this experiment, isolated embryos germinated after 3 to 6 days, depending on the ecotype. However, no germination was observed in the intact seeds in the used media. The results of embryo culture showed that culture medium and ecotype significantly affected all measured seedling traits. Mean comparison indicated that there were significant differences between different media and 1/4MS medium was superior to the other two culture media in terms of embryo germination percentage and seedling growth. There also were significant differences between different ecotypes, and Gauonhe ecotype showed higher embryo germination percentage and seedling growth than other ecotypes. So, in vitro culture of Ferulago angulata seed embryos on 1/4MS medium provides an effective method to overcome seed dormancy. Seedlings resulting from germination and embryo growth were successfully transferred to pots and placed in natural environment. According to the results of this study, germination inhibitors in F. angulata are located in the tissues surrounding the embryo and the embryo would not be able to germinate until the inhibitory factors are removed. Therefore, isolation and in vitro culture of the embryo provides a suitable approach to overcome seed dormancy in this plant, especially for laboratory studies.