عوامل موثر بر ریزازدیادی گیاه دارویی مرزه خوزستانی (satureja khuzistanica jamzad)

مرزه خوزستانی (jamzadsatureja khuzistanica) انحصاری ایران است و با وجود ارزش دارویی فراوان در حال انقراض می‌باشد. به‎منظور تکثیر انبوه آن از طریق ریزازدیادی، جوانه‌های جانبی از منطقه پل‌دختر استان لرستان جمع‌آوری شد. برای سترون‎سازی جداکشت‌ها بهترین تیمار محلول کلرید جیوه یک درصد به‎مدت 6 دقیقه تعیین شد. بهترین محیط نوشاخه‌زایی پس از بررسی 12 تیمار مختلف، محیط کشت پایه ms حاوی هورمون‌های ba، 2ip و  ibaبه‎ترتیب 0.5،‌ 0.3 و 0.1 میلی‌گرم در لیتر تعیین شد، که از لحاظ ضریب ازدیاد، رشد طولی و سبزینگی نسبت به ‎بقیه تیمارها برتری داشت. محیط کشت پایه ms با هورمون‌هایiba  و naa  به‎ترتیب 1 و 0.1 میلی‌گرم در لیتر به‎عنوان بهترین محیط نوریشه‌زایی پس از انجام سه تیمار با ترکیب‌های هورمونی متفاوت به‎دست آمد، این محیط کشت محرک تولید بیشترین تعداد ریشه اصلی و فرعی بود. تاثیر 10 ترکیب‌ مختلف خاک بر درصد زنده‌مانی در زمان سازگاری مورد بررسی قرار گرفت و تیمار ماسه: خاک مزرعه: پیت: پرلیت به‎نسبت 1:1:1:1 بیشترین درصد زنده‌مانی و رشد را داشت. بنابراین در طی این تحقیق مناسب‌ترین روش تکثیر برای گونه مرزه خوزستانی به‎دست آمد و می‌توان گیاهان تکثیر شده را به رویشگاه اصلی منتقل نمود.

Effective factors on micropropagation of medicinal plant of Satureja khuzistanica

Satureja khuzistanica Jamzad is an endemic species of Iran. The species is an endangered and valuable medicinal plant. In order to propagate through micropropagation, lateral buds were collected from Lorestan province, region of Pol of Dokhtar. The best treatment of sterilization of the explants was 0.1% HgCl2 for 6 minutes. The best medium for shoot regeneration was MS with BA, 2iP and IBA 0.3, 0.3 and 1 mg/l, respectively. Applying 12 different treatments, the mentioned medium was better than other treatments in term of the coefficient of elongation, leaf elongation and leaf greenness. The best medium for root regeneration was MS with 1 mg/l IBA and 0.1 mg/l NAA. It initiated the highest number of primary and secondary roots. Various combinations of different soils were evaluated for survival during the acclimatization, and sand: soil: peat: perlite at a ratio of 1: 1: 1: 1 showed the highest percentage of survival and growth. The best propagation method of the species was developed and the propagated plants could be transplanted into the habitat of the species.